Gıda ya da ambalaj yoluyla koronavirüs bulaşır mı?

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının etkileri sürerken, gıda ya da ambalajların virüsü yayma riski taşıyıp taşımadığı tartışılıyor.

Geçen ay Güney Amerika’dan Çin’e gönderilen donmuş karides ve tavuk kanatlarında koronavirüs izlerinin bulunduğu yönündeki açıklamaların ardından, benzer bir durum bu kez de Rusya’dan Çin’e yollanan donmuş kalamarlarda yaşandı. 

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise koronavirüsün gıda veya ambalaj yoluyla yayıldığına dair hiçbir kanıt bulunmadığında ısrarcı.

Gıda ya da ambalajdan virüs bulaşma ihtimaline ilişkin tartışmaları, uzmanlara sorduk.

“Virüs gıda yoluyla bulaşmaz ama Kovid-19’lu bireyler yoluyla bulaşabilir”

Reyap Sağlık Grubu Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul, virüsün gıda yoluyla değil, Kovid-19’u taşıyan kişiler yoluyla bulaşabileceğini söyledi. 

Prof. Dr. Ertuğrul, sözlerini şu ifadelerle sürdürdü:

Virüs, gıdanın üzerine kontamine olmuş, oraya gelmiş olabilir.

Bu nedenle pazar yerlerinde açık gıda satışı yasaklandı.

Sizden önce ürüne dokunan kişinin hasta olup olmadığını bilemediğiniz için riskli. Ondan kontmaine olabiilir gıda, siz o gıdayı ellediğinizde, elinize yüzünüze bulaştırdığınızda, o nedenle bulaşabilir.

Uygun bir şekilde yıkanan, hele hele pişirilen gıdadan koronavirüs bulaşması söz konusu değil.

Daha önce ona dokunmuş olan hasta kişinin sekresyonlarının sizin elinize bulaşması, sizin de elininiz yüzünüze bulaştırmanız şeklinde olabilir.

Dondurulmuş gıdada paketleme sırasında Kovid-19’lu biri onu paketlemiş olabilir.

Kontamine olmuştur, inaktive hale geçiyor, oda ısısında virüs tekrar aktif hale geçebilir, size de ancak tekrar temas yoluyla bulaşabiliyor.

“Risk sadece enfekte bir kişinin yüzeye öksürmesi ya da hapşırması ve bir başkasının, o yüzeye kısa süre sonra dokunmasıyla oluşabilir”

Gıda ya da paketlerinden virüs yayılımı olup olamayacağını, Uzman Diyetisten Selahattin Dönmez’e de sorduk.

Ambalajların yüksek risk taşımadığı görüşünü savunan Dönmez, şu ifadeleri kullandı:

ABD Hastalık Kontrol Merkezi’nin (CDC) internet sitesindeki güncel bilgilere baktığımda, bir kişinin virüslü bir yüzeye ya da nesneye dokunarak Kovid-19 olmasının mümkün olabileceğine değinilse de, bu durum virüsün başlıca yayılma yolu olarak görülmüyor.

Dünya Sağlık Örgütü de ambalajdan Kovid-19 bulaştığına dair vaka teyidi olmadığını söylüyor.

Ancak Uzman Diyetisyen Dönmez, söz konusu riskin sadece enfekte bir kişinin yüzeye öksürmesi ya da hapşırması ve bir başkasının, o yüzeye kısa süre sonra dokunmasıyla oluşabileceğini söyledi.

Lancet dergisinde geçen ay yayınlanan bir çalışmaya da değinen Dönmez, laboratuvar koşulları dışında, normal çevresel koşullarda, yaşam formu olmayan yüzeylerden yeni tip koronavirüsün bulaşma ihtimalinin çok düşük olduğunun görüldüğünü, yalnızca enfekte bir kişinin yüzeye öksürmesi ya da hapşırması ve bir başkasının, o yüzeye bir-iki saat sonra dokunmasıyla risk oluşabileceğini de sözlerine ekledi.

“Gıdadan Kovid-19 bulaşmaması için personel hijyeni şart”

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gıda Teknolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Sibel Bölek de benzer bir görüşü savundu.

Pişirilmiş gıdada riskin yok denecek kadar az olduğunu belirten Bölek, Çin’de ürünlerin genellikle çiğ yenilmesi nedeniyle sağlık sorunlarının oluştuğunu belirtti. Koronavirüs riski olsun olmasın, et ürünlerinin pişirilmesinin şart olduğunu vurgulayan Bölek, Türkiye’deki pişirme alışkanlıkları dolayısıyla riskin yok denecek kadar az olduğunu savundu.

Yapılan araştırmalara göre, virüsün 90 derece ısıda 10 dakikada ölebildiğinin görüldüğüne değinen Sibel Bölek, “Bu sıcaklık yemek pişirme için yeterlidir, yani pişirilmiş gıdalar için hiçbir risk yoktur. Isıl işleme maruz kalmış gıdalar için risk neredeyse yok denilebilir” yorumunu yaptı.

Bölek, dondurulmuş gıdalara ilişkin ise şöyle konuştu:

Dondurulmuş gıda aldığımızda, genel olarak önce ısıl işlemden geçer sonra dondurulur. Virüsün, dışardan aldığımız dondurulmuş gıdadan bize gelmesi çok düşük ihtimal.

Fabrikadan çıkan ürünün bize ulaşması, 3 günden çok daha uzun sürüyor. Paketlenmiş bir gıdadan virüsün bize ulaşma ihtimali, yok denecek kadar az. 

Araştırmalar gösteriyor ki, sıfırın altında 20 derecede bile virüs hayatta kalabiliyor. Bu yüzden de dondurmanın virüs üzerinde etkisi neredeyse yok denilebilir, virüs hala risk taşıyor. Diyelim ki virüs taşıyan gıdayı hiç yıkamadan dondurdunuz, ısıl işleme maruz kalmadı, o zaman virüs ölmüyor!

“Personelden bulaşma riski var”

Son olarak Bölek, gıda yoluyla virüs yayılmasındaki asıl riskin personel kaynaklı olduğunu ifade etti: 

Dışardan bir yemek yiyorsunuz. ‘Restoranda yemek yemek, virüs yayılımını artırıyor’ deniliyor ama o yayılım yemekten mi yoksa ortamın kendisinden mi belli değil.

Pişirilmiş bir gıdayı personel önünüze getiriyor. Getiren kişi Kovid-19’lu ise, öksürme ve hapşırma yoluyla virüsü bulaştırmışsa ve siz bunu yerseniz, risk doğar.

Personelden (garson, bulaşma riski var. Benzer şekilde dışardan yemek sipariş etmeniz durumunda da onu paketleyen personel pozitif ise, paketlerken hijyen kurallarına uymazsa, siz bunu hiç pişirmeden tüketirseniz, yine buradan virüsün yayılma zinciri oluşabilir. / The Independentturkish

© Bild: virgül