ABD’den Gelen Yardım Paralarını Kimler Yedi?

Metin Durmaz

CHP Grup Başkanvekili  Manisa Milletvekili Özgür Özel’in, Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Hastanesi ile ilgili sunduğu önergenin 2015 yılında yanıtlandığı söylemişti.

 Manisa’da bulunan Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Hastanesi’ne J.P. Morgan Private Bank tarafından gönderilen yardım paralarının 23 Temmuz’da Gülen Cemaati ile irtibatlı olduğu ortaya çıkan ve kapatılan Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Sağlığı Derneği’ne verildiği Sağlık Bakanlığı tarafından doğrulandı.

Derneğin Moris Şinasi için yapılan çeşmeye 31 bin TL harcama yapması dikkatlerden kaçmamıştı.

Dernek başkanı Üroloji uzmanı Dr. Fahrettin Er ise geçen Şubat ayında Gülen Cemaati soruşturması kapsamında tutuklanmış ve hakkında yürütülen soruşturma sonucunda çete kurarak Gülen Cemaati’ne para aktardığı iddiaları ortaya çıkmıştı.

Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Hastanesi, 2010 yılında sağlıkta dönüşüm kapsamında Manisa Doğum Evi ve Merkez Efendi Devlet Hastanesi başhekimlikleri ile tek çatı altında birleşmişti.

Manisa Milletvekili Özgür Özel, son 10 yıl içinde Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Hastanesi’ne Moris Şinasi’nin banka fonundan yapılan yardımların yıllara göre miktarını ve bu kaynakların nerede kullanıldığının yanıtlanması üzerine Sağlık Bakanlığı’na bir soru önergesi vermişti.  

Özel, yaklaşık 3 yıldır önergeye cevap verilmediğini ifade etmişti.

Manisa CHP Milletvekili Özgür Özel’in sunduğu önergenin 2015 yılında Zamanın Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu tarafından verilen cevapta “2002-2013 yılları arasında Amerika’daki Moris Şinasi fonundan J.P. Morgan Private Bank kanalıyla gönderilen 877,844.53 doların Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Sağlığı Derneği tarafından kullanılmıştır demişti.

Cevabın devamında “2010 yılından önce gönderilen 345,917 bin dolar döner sermayeye aktarılmış ve hastane ihtiyaçları için kullanılmıştır.

2010-2013 arasında hastane ihtiyaçları için harcanan tutar 888,819 bin TL olduğunu söylemişti.

Dernek başkanı Üroloji uzmanı Dr. Fahrettin Er, ilk olarak geçen yıl Kasım ayında Manisa’da yürütülen Gülen Cemaati soruşturması kapsamında gözaltına alınmış ve adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı. Şubat ayında tekrar gözaltına alınan  Er, tutuklanarak cezaevine gönderilmişti.

Ve şu an cezaevinden çıkan Fahrettin Er Gülen Cemaati soruşturması kapsamında tutuklanan Er hakkında çete kurarak Gülen Cemaati’ne para aktardığı iddiaları ortaya atılmıştı.

23 Temmuz’da Gülen Cemaati kapsamında bulunan derneklerin kapatılmış ve kapatılan dernekler arasında Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Sağlığı Derneği de olduğu tespit edilmişti.

Dernek tarafından hastane için 2010-2013 yılları arasında yapılan harcamalarda ise fiyat uçurumları bulunuyor.

Hastanede Moris Şinasi adına yapılan çeşme için 31 bin TL ödenmesi dikkat çekerken Hastanede yapılan çatı onarımı ve bazı iç tadilatlar için 168 bin TL ödendiği de öğrenildi.

Maliyeti en fazla 10 bin TL olan çeşmenin 31 bin TL’ye mal edilmesi, 168 bin TL gibi yüksek bir maliyetle çatı onarımı ve tadilat yapılması aktarılan paraların birilerine peşkeş çekildiği şüphelerini artırmıştı.

Hastaneye 2004 yılı arasında Moris Şinasi Milletler Arası Çocuk Hastanesi’nin tüzel kişiliğinin bittiği dönem olan 2009’a kadar devlet tarafından 44 milyon 333 bin TL kaynak aktarılırken bu kaynakların sadece 3 milyon 882 bin TL’si yatırım amaçlı kullanıldı.

Geri kalan 40 milyon TL’nin akıbeti ise henüz belli olmamıştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başlatmış olduğu şehir Hastaneleri projesinde Manisa’da yeni açılan Manisa Şehir Hastanesi açılmasından sonra Moris-Şinasi Çocuk Hastanesi kapatılmıştı.

ABD Bankasından yıllık olarak yaklaşık 174.000 bin dolar yardım gönderilen bu yardımda kesilmiş oldu ve ABD’nin hazinesine kaldı.

​Musa Eskenazi Kimdir?

Morris Schinasi 1855’te Manisa ‘da doğan dört çocuklu fakir bir Yahudi ailesinin üçüncü çocuğu olarak doğar ve asıl adı Moiz(Musa) ESKENAZİ’dir.

Çocukluğunda Manisa da tarlalarda ve bağlarda çalışır.

Sekiz, dokuz yaşlarında yakalandığı bir hastalıktan Osmanlı imparatorluğunun en güçlü padişahı olan Kanuni’nin annesi Hafsa Sultan adına 1538 yılında Manisa’da yaptırdığı Sultan Camii Darüşşifasında tedavi görerek sağlığına kavuşur. 

Manisa Darüşşifasında iyileşir ve taburcu olacağı gün babasının kollarında taburcu olur..

Babasının hiç parası yoktur çaresizlik içinde hastane yetkililerine parası olmadığını ve nasıl taburcu edeceğinin sıkılarak anlatır.

Hastane yetkililerinin burasının bir vakıf hastanesi olduğunu parası olmayanlardan para alınmadığını söylemesi ile çok mutlu olur.

Bunu duyan küçük Moiz kendi kendine söz verir.

İleride zengin olursa doğduğu ve tedavi olduğu bu şehre tıpkı bu vakıf hastane gibi fakirlerden para alınmayan bir vakıf hastanesi yaptıracaktır. Manisa’da hastane çıkışından bir müddet sonra çalışmak için iş arar Moiz.

Önce mezarlık bekçiliğinde iş bulur.

Ancak okuma yazma bilmediği için bu işte fazla kalamaz.

Girdiği diğer işleri de uzun süre devam ettiremez.

O zamanlar fırsatlar ülkesi olarak sürekli konuşulan ve gidilmesi hayal edilen Amerika’ya gitmek üzere abisi Salamon ile yaya olarak geldiği İzmir Limanındaki bir geminin Amerika’ya gittiğini zannederek kaçak olarak binerler. 

Oysa Amerika’ya gittiğini sandıkları gemi Mısır’ın İskenderiye limanına gitmektedir.

İskenderiye limanına varınca limandaki tütün yüklü başka bir gemide hamal olarak çalışırlar.

Çalışmasını beğenen tütün yüklü geminin sahibi Grafallo adındaki Yunan asıllı tütün tüccarı Moiz’i çok beğenir ve yanında işe alır.

Ona tütün işini, ticareti ve sigara yapmayı öğretir.  Hayalinde bir şekilde Amerika’ya gitmek olan Moiz 1893 yılında patronundan ödünç aldığı 25.000 dolarla Mısır’dan Amerika’ya göç eder.

New-York gümrüğünde o dönemin Amerika’sında var olan Yahudi düşmanlığından çekindiği için tipik Yahudi  ismi olan Moiz’i  Morris  ve yine çok  bilinen bir Yahudi soyadı olan  Eskenazi’yi ( doğu Avrupa Yahudilerine verilen isim)   Şinasi (Schinasi)  olarak değiştirir.

Kendisine Manisa da bakıp tedavi eden doktorun adının da Şinasi Bey olması tüm Manisalılar tarafından  bilinir bu da çok enteresandır.

Amerika’nın Şikago kentinde düzenlenen bir fuarda bir mühendisle birlikte geliştirdikleri sigara sarma makinesi ile yıldızı parlar.

Kardeşi Salamon ile kurdukları “SCHİNASİ BRADHER TOBACCO CAMPANY”  adlı şirkette makina imalatı ve Manisa’dan getirdikleri tütünlerden sigara üretimine başlarlar.

Bu dönemde sigara birçok doktor tarafından özellikle psikolojik hastalara ilaç olarak önerilmektedir.

Bu sektördeki akıllıca yatırımları sonucu kısa sürede çok zengin olurlar.  

Fabrikalarında işledikleri tütünleri Osmanlı’dan aldığı ve işçilerinin çoğunu da Manisa’dan getirttikleri için ( yaklaşık 200 Musevi aileyi Manisa’dan Brooklyn’e taşır –bu ailelerden Amerika’ya gittiğinizde görüp tanışma imkanınız, hatta misafir olma ihtimaliniz vardır) Moris Şinasi ve ortakları II.Abdülhamit tarafından 17 Şubat 1908 tarihinde üçüncü dereceden ” MECİDYE NİŞANI ” ile onurlandırılırlar.  

II. Abdulhamit’in M. Şinasi’ye verdiği Mecidiye nişanı Morris Şinasi doğduğu ve Darüşşifasında şifa bulduğu Manisa’yı hiç unutmaz.

1929 Eylülünde vefat ettiğinde vasiyetnamesinde “Memleketi Manisa’ya en modern tıbbi donanımlara sahip bir 40 yataklı bir hastane inşa edilmesini artan paranın yıllık geliri ile hastane giderlerinin karşılanmasını ayrıca fakir hastalardan ücret alınmamasını ” isteyen bir vasiyet çıkar. Çocukluğunda verdiği sözü unutmamıştır Morris Şinasi.

Manisa’da çocuk hastanesi yaptırmak istemektedir.  Moris Şinasi servetinin büyük bir kısmını kendi adıyla anılacak hastaneye vakfederek büyük bir vefa örneği gösterir. Moris Şinasi’nin eşi Lauretta 1930 yılında gemi ile önce İstanbul’a oradan Ankara’ya geçerek yetkililerle hastene yapımı hakkında görüşmeler yapar.

Devrin Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam’la ayrıntılı görüşmeler yaparak oradan trenle Manisa’ya gelerek Sağlık Bakanlığının tahsis ettiği bugün Moris Şinasi Çocuk Hastanesinin bulunduğu arsada hastanenin temelini atılır.  23/08/1931 yılında çıkarılan özel bir kanunla hastanenin yasal dayanağı ve hastane için Amerika’dan getirilecek olan inşaat ve tıbbi malzemenin gümrük vergisinden muaf olmasını sağlayan kanun çıkarılır.

(Kanunun kopyası elimizdedir) 180 bin dolara mal olan 40 yataklı Moris Şinasi Çocuk Hastanesi 1933 yılında hizmete açılmıştır.

1933 yılından bu güne yüz binlerce Manisalıyı ve Egeli ‘ye şifa kaynağı olmuştur. Moris Şinasi’nin Manisa’da yaptırdığı hastane için vakfettiği 1 milyon doların kalan 820 bin doları Amerika’nın en önemli bankasında geliri Manisa da ki kurulan hastanenin ihtiyaçlarını gidermesi için fon olarak yatırılır.

Moris Şinasi hastanesi başlangıçta Amerikalı müdür, bir Amerikalı başhemşire ve banka temsilcisi tarafından idare edilir.  Vakfedilen ve bir Amerikan bankasına yatırılan paranın geliri ve Amerikalılar tarafından idare edilen ülkemizin bu ilk ve en modern hastanesi.

1965’li yıllara kadar müteveffa Morris Şinasi’nin vasiyeti gereği vakfedilen paranın geliri ile çok rahat olarak hastanenin tüm giderleri (maaş, ilaç, tıbbi sarf malzemesi, yiyecek içecek, ısınma ve enerji vb. ) karşılanmış ve vasiyet gereği 40 yatağın büyük çoğunluğundan ücret alınmadan hastalar tedavi edilmiştir.

Bazı yıllarda Türk ekonomisindeki enflasyonun yükselmeye başlaması sonrası Amerika’dan gelen vakıf kaynakları hastaneyi idare etmekte zorlanması üzere hastane 1965 sonrası hastane Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığına devredilmiştir.

İlk kurulduğunda genel hastane statüsünde olan bu hastane daha sonra  “Morris Şinasi Milletlerarası Çocuk Hastanesi “  adı ile çocuk hastanesine çevrilmiştir.

Ancak müteveffa Morris Şinasi’nin vasiyeti gereği Amerika’da ki banka da ki fon gelirlerinin Morris Şinasi Hastanesine gönderilmesinin devamlılığının ve yasal zeminin sağlanması için “Morris Şinasi Milletlerarası Çocuk Sağlığı Derneği” kurmuştur.

O tarihten beri  her yıl   önceleri  vasiyet gereği  Amerika’daki  Cehmical N.Bank ‘ a yatırılan para  daha sonra Amerika da ki Banka birleşmeleri ile  bugünkü adı ile J.P M… C.Bank’a aktarılmış ve her yıl düzenli olarak  fon olarak yatırılan  paranın geliri bu dernek kanalı ile alınmakta ve tamamı hastane için harcanmaktadır. Morris Şinasi kendisine yapılan iyiliğe iyilikle karşılık vererek doğduğu ve sağlığına kavuştuğu bu şehre vefalı biri olduğunu en güzel şekilde göstermiştir.

Uzun yıllar Amerika’daki Morris Şinasi Fonunun Türkiye temsilciliğini Coca-Cola’nın CEO’su olan Muhtar Kent’in 1950 -1955 yılları arasında New-York Konsolosluğu yapan babası merhum Büyükelçi Necdet KENT yapmıştır.

Daha sonraki yıllarda dernek başkanları genellikle Hastanenin Başhekimleri olmuştur. Daha sonra 23/11/2004 yılında Türkiye’de çıkarılan 5253 sayılı dernekler kanunundan sonra idarecilerin bu tarz derneklere yönetici olamayacağını öngörmesinden sonra Moris Şinasi Milletlerarası Çocuk Sağlığı Derneği de bu işe istekli ve özverili insanlar tarafından idare edilmeye başlanmıştır.

Şuanda kapatılan  Moris Şinasi Çocuk Hastanesi için bazı Manisa’nın önde gelen kişileri bu Hastanenin kapatılmasına karşı çıksalar da Ben akıllıyım diyen keskin siyasetçiler Türkiye ve Manisa’ya büyük yardımda bulunan yaklaşık her yıl 174.00 bin doları geri çevirmiş oldular.

Hep ben bilirim diyen Manisa’lı siyasetçiler Manisa Şehir Hastanesini kırtık mezarlığına yaptıkları gibi.(virgül.at)