Sri Lanka ekonomisi nasıl çöktü?

IMF, görüşmelerin devam edeceğini açıkladı ancak borç krizine sürüklenen ülke ile henüz bir kredi anlaşması imzalanmış değil.

Sri Lanka Başbakanı Ranil Wickremesinghe, geçen hafta ülke ekonomisinin tamamen çöktüğünü ve acilen uluslararası desteğe ihtiyaç olduğunu söyledi.

En büyük alacaklısı Çin olan Sri Lanka’nın Hindistan’a borçları da artıyor.

Sri Lanka ekonomisi Covid pandemisi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle birlikte yükselen enerji fiyatları ve popülist vergi indirimleri sonrasında krize girdi.

Sri Lanka ekonomisi nasıl çöktü? https://t.co/WLruIbtxFR pic.twitter.com/AdL9rviKKH

&mdash Der Virgül (@HaberVirgul) July 10, 2022

Döviz rezervi kalmadı

Döviz rezervi kalmayan ülkede artan enflasyon nedeniyle ilaç, yakıt ve diğer temel tüketim maddeleri bulunamıyor.

Başkent Kolombo’da kentin en yaygın ulaşım aracı olan triportör ve diğer araçlar benzin istasyonlarının önünde uzun kuyruklar oluşturdu.

22 milyon nüfuslu Sri Lanka’da halk, yakıttan gıdaya temel ihtiyaç ürünlerine erişimde büyük sıkıntı yaşıyor.

Hindistan, Sri Lanka’ya baharda 40 bin ton dizel yakıt gönderdi. Sri Lanka hükümeti, Hindistan İhracat Kredi Bankası’ndan (Eximbank) 500 milyon dolar borç istedi. Hindistan daha önce de Sri Lanka’ya 500 milyon dolar ihracat kredisi ve 200 milyon dolar da borç vermişti.

Sri Lanka’da benzine ve mazota üst üst çok büyük oranlarda zamlar yapıldı.

Resmi verilere göre Sri Lanka’da yıllık enflasyon Nisan’da yaklaşık yüzde 34’tü. Ancak uzmanlar gerçek enflasyonun yüzde 122 olduğunu söylüyor.

Ülkede yılın ilk altı ayında petrol fiyatları yüzde 137, mazot fiyatları yüzde 230 arttı.

Hükümet Sözcüsü Bandula Gunawardana, bahar aylarında borçlarının yeniden yapılandırmasını müzakere etmek üzere yeni danışmanlar görevlendirdiklerini açıklamıştı. Bu amaçla Fransa merkezli Lazard ve uluslararası hukuk firması Clifford Chance ile anlaşıldı.

Ancak ülkede bu dönemde IMF ile acil kurtarma paketi görüşmeleri yürütecek bir maliye bakanı yoktu.

Sri Lanka basınına göre ülke Mart ayı sonunda Hindistan ile yaklaşık 1 milyar dolar borç almak üzere anlaşılmıştı.

Ülkenin, pandemi döneminde halen 2,8 milyar dolar kredi aldığı Çin’den 2,5 milyar dolara kadar ek kredi istediği de basında yer alan haberler arasında.

Karşılığında Çin ve Hindistan’ın kendi güvenlik çıkarlarını önceliklendiren ve Sri Lanka’nın startejik sektörlerinde söz sahibi olmasını sağlayan koşullar öne sürdüğü belirtiliyor.

Bununla birlikte Hindistan, Çin’i Sri Lanka’yı borç tuzağına düşürmekle de suçluyor.

Çin’e olan borçları Nisan 2021 itibarıyla Sri Lanka’nın 35 milyar dolarlık dış borcunun yüzde 10’unu oluşturuyordu. Ancak Çin’e toplam borcun kamu kurumları ve merkez bankası borçları dahil edildiğinde bu sayının çok üstünde olabileceği belirtiliyor.

Sri Lanka, Çin’den borçlarını yeniden yapılandırmasını istiyor buna karşılık Çin, benzer bir durumun alacaklı olduğu diğer ülkelerde tekrarlanması riskine karşılık bu teklife mesafeli görünüyor.

Sri Lanka Çin’i eleştirenler tarafından “borç tuzağı” argümanı konusunda sıklıkla yinelenen bir örnek. Buna karşın araştırmalar “borç tuzağı” anlatısının geçerli olduğunu destekleyecek örnekler bulunmadığını söylüyor.

Çin’in diğer ülkelere borç verip, ülkelerin borçlarını geri ödeyemedikleri durumlarda kilit önemdeki varlıklarına el koyduğu iddiası, Pekin tarafından uzun süredir reddedilen bir suçlama.

Fakat Batılı borç verenlerle kıyaslandığında Çin’in dünya genelinde ülkelere verdiği kredilerde hızlı bir artış göze çarpıyor.

Sırada hangi ülkeler var?

ABD merkezli yatırım bankası JP Morgan tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonucunda çıkan savaşın tetiklediği borç krizi Sri Lanka’dan sonra Maldivler, Bahamalar, Belize, Senagal, Rwanda, Rwanda, Grenada ve Etiyopya’yı etkisi altına alabilir.

Rapora göre, gıda ve enerji ithalatında büyük oranda dışa bağımlı bu ülkeler, 2023 sonunda rezervlerini tüketme riskiyle karşı karşıya.

Enflasyonla mücadele kapsamında dünya çapında faiz oranlarının artma eğiliminde olması borçlanma maliyetlerini artıyor.

Sri Lanka’da aylardır Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa ve yönetimdeki aile üyelerine karşı protesto gösterileri düzenleniyor.

Krizden çıkış yolu arayanlar ülkeden yasa dışı yollarla kaçmaya çalışıyor./BBC