Bıyık yeniden mi moda oluyor?

20’nci yüzyılın 40’lı yıllarından beri Arap Doğu’sundaki berberlerin duvarları, Arap ve yabancı film kahramanlarının fotoğraflarıyla süslenmişti.

O zamanki moda, her biri belirli bir anlamı olan farklı stillerle erkeğin bıyığına odaklandı.

Mısırlı aktör Enver Vecdi bıyığı sinemanın en ünlü bıyıklarından biriydi ve kendisine afişlerde İmad Hamdi ve Rüşdi Abaza gibi oyuncular eşlik ederdi.

O dönemde yakışıklı erkek modeli sayılan Amerikalı aktör Robert Tyler’ın imajı da ortaya çıktı.

Clark Gable’ın bıyığı ünlendi ve “Rüzgar Gibi Geçti” filminden sonra popüler oldu.

Tarih boyunca erkekliğin ve gücün sembolü olarak her zaman hakim olan sakaldan bağımsız olarak bıyık, tarih boyunca geçirdiği evrelerle altın çağlara ulaşabildi.

Erkeklerin yüzleri, Çin ve Hint uygarlıklarından başlayarak Kuzey Avrupa uygarlıkları olan Vikingler ve Galya’ya kadar farklı aşamalardan geçerek süslendi.

Bunların en ünlüsü, ünlü Fransız çizgi film karakterleri “Asteriks” ve “Oburiks”in bıyıkları.

Bugün dünyada bıyık sahiplerini buluşturmak için festivaller, konferanslar düzenleniyor ve binlerce farklı milletten dünyanın en uzun bıyığı ya da en güzel bıyık modeli için yarışmalar yapılıyor.

Bıyık tarih boyunca pek çok biçim aldı ve burnun altında üst dudağın ortasında bulunan ve Hitler bıyığı olarak adlandırılan bazı bıyıklar sahibinin ünü nedeniyle bugün hala biliniyor.

Tasarımı yalnızca Hitler’e özgü değildi. Bu model Charlie Chaplin ile de ünlüydü ve yirminci yüzyılın otuzlu yıllarında İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar modaydı.

Bu bıyık modeli Arap dünyasında da yayıldı ve o dönemde Irak, Şam ve Mısır’da birçok Arap lider tarafından ünlendi. Bu bıyığın Hitlere atfedilmesinin sebebi onun aşırı gaddarlığıydı.

“Onurun, haysiyetin ve erkekliğin bıyığı”

Arap dünyasında ve özellikle Şam’da bazı popüler kültürlerde, bıyık bir şeref, haysiyet ve gurur göstergesi olduğundan, bir kişi elini bıyığına götürüp bir şey üzerine yemin ettiğinde bu onun samimiyetini artırmış olurdu.

18’inci yüzyılda Lübnan Dağı’ndaki bir ipekböceği çiftçisinin bıyıklarından bir tek kıl, onların Deyrü’l-Kamer ve Beyrut limanındaki tüccarlarla ilişkilerinde çek görevi görüyordu.

Her sene döndüklerinde tüccara bıyıklarından teller bırakırlar ve ipeklerini sattıktan sonra borçlarını öderlerdi.

Aynı şey, Fransız “Reggie” şirketinin tüccarları ile birlikte güney Lübnan’daki ve kuzey Bekaa’daki tütün yetiştiricileri tarafından da yapıldı.

Bu rivayetler, Arap Doğusu, Mısır, Irak ve Mağrip ülkelerinde bilinen popüler atasözleri tarafından doğrulanmakta.

Bıyığın, ya erkeklikle olan ilişkisini hatırlatmak ya da bıyığı hak etmeyen sahibinin değerini düşürmek için kullanıldığına dair yüzlerce atasözü var.

Farklı dönemlerde bıyık Orta Avrupa’daki şövalyelere aitti, öyle ki Fransız romanı “Üç Silahşörler” kahramanlarını kılıç gibi keskin bıyıklarla tasvir etti.

Bazı kültürlerde, bir adam, ortak kanunu veya soylu aileler arasında düzenlenen şeref kurallarını ihlal ederse, bıyığını keserek cezalandırılırdı.

15’inci yüzyılın ortalarından I. Dünya Savaşı’na kadar sadece onurlu hareket eden bir adam bıyık bırakma hakkına sahipti.

Üç kuzen olan Rusya İmparatoru, Avusturya İmparatoru ve İngiltere İmparatoru’nun bıyıkları o dönemin kanıtı niteliğinde.

Modern zamanlarda, Avrupa ortaçağ şövalyelerinin bıyığına benzer bıyığı olan hacker grubu Anonymous’un bıyığı ünlü.

Bu bıyık, 20’nci yüzyılın sonundan günümüze, küresel siyasi ve sosyal sisteme bir itiraz işareti olarak ünlü maskenin vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

Son 10 yılda, bıyık ve sakal modası geri döndü ve Koronavirüs salgını sırasında yaşanan kapanma yılları, internette örnek bıyık için yarışmaların ortaya çıkmasına neden oldu.

O dönemde yabancı aktörler, Türkler, Araplar ve futbolcular bıyıkları veya sakallarıyla ünlüydü.

18 ve 19’uncu yüzyıllarda Fransız kuvvetleri askerlere özel bir bıyık tasarımı dayattı.

Seçkin kuvvetler büyük, kesilmiş bıyıkları ile biliniyordu ve jandarmaların Fransa’da 1933’e kadar bıyık bırakmaları gerekiyordu.

Bugün Hindistan’da bir polis iseniz, bıyıklarınız varsa daha fazla para alacaksınız, çünkü görünüşe göre bıyıklı bir polis daha gaddar veya erkeksi olarak görülüyor.

İngiliz Ordusu ayrıca 1860’tan 1916’ya kadar üniformalarının bir parçası olarak bıyıkları zorunlu kıldı.

Ortadoğu’nun bıyıkları

Arap ve Ortadoğu erkekleri kalın, süslü bıyıklarıyla ünlü ve beş asır süren Osmanlı döneminde bıyık yüzün bir parçası oldu.

Bıyık stilleri, Paşa, Bey, Efendi ve diğer sosyal unvanlara göre değişir. Bıyık Osmanlı ordusundaki askeri rütbelere göre de değişiklik göstermekte ve sakalsız bıyık kullanımı Osmanlı döneminin geneline yayılmış bir adet.

Irak’ta, Baas Partisi’nin ve onun ebedi liderinin iktidarından memnun olan Irak milletinin bıyıklarına örnek olarak Saddam Hüseyin’in kömür rengi ve çok sık bıyığı konuşuldu.

Saddam yönetiminin tüm direkleri ve hükümet çalışanları, bıyıklarını bırakmada ve saç stilinde ilk lideri taklit ettiler.

Filistin ayaklanmasının lideri Yaser Arafat, poşu gibi yüzüne kalıcı olarak eşlik eden kalın bıyığı ve iki parmağıyla yaptığı zafer ya da barış işaretiyle ünlüydü.

Erkekliğin, kararlılığın ve davaya bağlılığın simgesi olan bıyık, sahibine duyulan saygının bir kaynağı olması bakımından doğu bir geleneğin takipçisi olarak görülür.

Soğuk Savaş sırasında sakallarını ihmal eden dünyadaki diğer devrimcilerin aksine, Ebu Ammar bayrağını kaldırıp kalın bıyıklarını bırakmasıyla özellikle sol eğilimden Üçüncü Dünya savaşçılarının çoğunu taklit etti.

Newrepublic.com’da “One Thousand Mustache: A Cultural History” adlı bir kitap yayımlayan Toronto Üniversitesi’nde Psikiyatri ve Aile Hekimliği Doçenti Dr. Allan Peterkin şunları söyledi:

Ortadoğu’nun hiçbir yerinde bıyıktan kaçamazsınız. Türkiye’de bıyık ve kalınlığı siyasi eğilimlerinizin göstergesidir ve bu çok iyi bilinen bir kuraldır.

Türkiye’de kenarları sarkan bıyık muhafazakar milliyetçi bir eğilimin göstergesi.

Solcular Stalin’in bıyıklarını tercih ederken, İslamcılar bıyık tasarımlarında farklılık gösterirler.

Bir kısmını yüzlerinde gür ve belirgin bıyıklarıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve onunla çalışan tüm ekip temsil ediyor.

Bazıları da var ki, Peygamber’in sünnetini uygulayarak bıyıklarını kesip sakallarını bırakırlar ki bunlar aşırılık yanlıları grupları temsil eder.

Geçen on yıllar boyunca, Türk çalışanların ve çoğu Arap ülkesinin, belirli bir siyasi mensubiyeti ifade edebilecekleri gerekçesiyle sakal bırakmaları yasaklandı.

Ancak, birçok ülke artık çalışanlarının kişisel özgürlüklerine saygı duyarak bıyıklarını ve sakallarını bırakmalarına izin veriyor.| Independent Arabia