Döner Kebap Ne Zaman 3 Euro Olacak?

Döner, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’in iki ülke ilişkilerinin 100’üncü yıldönümü dolayısıyla Türkiye’deki üç kente yaptığı üç günlük ziyarette yanında getirdiği ‘sembollerden’ biri olmakla kalmadı, ülkede artan tüketici fiyatlarının ve bu fiyatlar karşısında duyulan endişenin de bir sembolü haline gelmiş durumda. ABD merkezli Politico haber sitesi de konuya ilişkin değerlendirmesinde, “Almanya’nın döner kebabı, artan fiyatlardan duyulan endişenin bir sembolü haline geldi” ifadelerini kullandı.

Nette Nöstlinger imzasıyla yayınlanan haberde, Almanya’nın başkenti Berlin’in ‘Avrupa’da her zaman her yerde bulunan bir fast food olan döner kebabın doğum yeri olduğu’ belirtilerek döner büfeleri ve restoranların ülkenin pek çok şehrinde, özellikle de başkentin sokaklarında sıra sıra dizildiği kaydedildi. Almanya’da günde ortalama 2 milyon kadar döner kebap satıldığı bilgisini paylaşan Politico, dönerin özellikle Berlin’de tüketilen currywurst’un (köri ve domates soslu sosis) da yerini aldığını, hatta 2022 yılında yapılan bir ankette dönerin Almanya’da en popüler fast food olduğunun ortaya çıktığını aktardı.

“1970’li yıllarda Batı Berlin’deki Türk göçmenler tarafından icat edilen döner kebap, uzun süre boyunca Almanya’daki Türk göçünün kültürel etkisinin bir sembolü olma işlevi gördü” diyen Politico’ya göre, döner kebabın artık sembolize ettiği bir durum daha var. Buna göre, Almanya’da döner fiyatlarının artması, artık enflasyondan duyulan endişeyi de sembolize etmeye başladı. 16 yaşındaki bir lise öğrencisi, Kreuzberg’de tanesi 7,50 euroya döner kebap almak için sırada beklerken, bu durumu şu sözlerle anlattı: “Eskiden öğlen aralarımda haftada iki kez döner kebap yerdim. Artık durum bu değil. Şimdi neredeyse hep süpermarketten bir şeyler alıyorum çünkü daha ucuz…”

15 yaşındaki bir başka öğrenci ise “Döner kebabın 3,50 euroya satıldığı zamanları halen hatırlayabiliyorum” diye konuştu. Google’daki kebap restoranı incelemeleri temel alınarak yapılan bir araştırma da 2016 yılından bu yana Almanya’daki döner kebap fiyatlarının yüzde 75 oranında arttığını ortaya koydu. Aynı dönemde Almanya’daki enflasyonda yaşanan artış 24’tü. Yani, dönerin fiyatı diğer ürünlerden daha fazla artış göstermişti.

Döner kebap fiyatlarındaki artış son iki yıl içinde ise daha hızlı bir artış kaydetmişti. Buna göre, 2022 yılında ortalama 5 euro olan bir döner, bugün 7 euroya satılıyor.

Almanya’daki döner kebap fiyatlarında yaşanan artışa en fazla tepki gösterenler arasında ise gençler yer alıyor. Örneğin, TikTok’ta paylaşılan bir videoda, bir kişinin Başbakan Olaf Scholz’a “Bir döner için 8 euro! Putin’le konuş. Döner için 4 euro ödemek istiyorum. Lütfen” diye bağırdığı görülmüştü. Döner fiyatları ülkede o kadar büyük bir gündem maddesi haline gelmişti ki Sol Parti (Die Linke) döner fiyatlarında ‘fren’ uygulanmasını talep etmişti. Hükümetten döner fiyatlarını sübvanse etmesi de istenmişti.

Sosyal Demokrat Partili (SPD) Başbakan Olaf Scholz da aynı günlerde “Döner kebap ne zaman 3 euro olacak?” sorusuna yanıt vererek, “Bu çok dikkat çekici bir soru. Gençlerden döner fiyatına bir üst sınır getirilmesi yönünde talepler geliyor. Ancak serbest pazar ekonomisinde yaşıyoruz ve fiyatlar, arz talebe göre belirleniyor. Döner üreticileri için maliyet fiyatları da var. Yani dönerin fiyatı için bir üst sınırlama getirilmeyecek. Ancak Almanya’da enflasyon son zamanlarda düşüyor ve daha da düşecek” ifadelerini kullanmıştı.

Yapılan değerlendirmelere göre, döner fiyatları, diğer ürünlerin fiyatı neden artıyorsa o sebepten artış gösteriyor. Bunların başında ise özellikle 2 yılı aşkın süredir devam eden Rusya-Ukrayna savaşının ardından yaşanan enerji ve emtia fiyatlarındaki artış geliyor. Almanya’nın Ifo Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü’nden makro ekonomi uzmanı Timo Wollmershäuser, konuya ilişkin değerlendirmesinde, “Ürün fiyatları, tahıl ama aynı zamanda et fiyatları da arttı. Aynı şey enerji için de geçerli. Sonuç olarak işgücü maliyetleri de artış gösterdi. Bunun elbette döner kebap üzerinde de etkisi oluyor” diye konuştu.

Almanya’daki yıllık tüketici enflasyonu haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemindeki yüzde 6,2 seviyesinden yüzde 2,2’ye düştü. Ancak bu, döner kebap fiyatlarının düşmesi anlamına gelmiyor. Dahası, fiyatların düşmesi değil, daha yavaş yükselmesi bekleniyor. Wollmershäuser, “Son yıllarda gördüğümüz fiyat artışları kalıcı olacak” öngörüsünde bulunurken, ekonomistler de döner fiyatlarına bir frenleme uygulanması durumunda bunun döner kıtlığına yol açacağı uyarısını yaptı. Bunun ise dönere Almanya toplumunda sokak yemeği olarak atfedilen önem düşünüldüğünde daha fazla toplumsal huzursuzluk yaratabileceği belirtildi. Wollmershäuser de “Bu, hiç mantıklı değil” yorumunda bulundu.