5N1K nedir? 5N1K tekniğinin anlamı ve açılımı…

Modern gazeteciliğe geçişin başladığı 16. yüzyıldan günümüze kadar toplumun haber ve enformasyon kaynağının ne olduğuna bakıldığında kitle toplumuna paralel olarak kitle iletişim araçlarının etkin rol oynadığı ortaya çıkmaktadır. 19. yüzyıla dek bu rolü tek başına üstlenen gazetenin yerini, globalleşen dünyanın ihtiyaçlarını gazeteden daha pratik bir biçimde çözümleyen diğer medya organları almaktadır. 20. yüzyılın sonu ve 21. Yüzyılın başlarına gelindiğinde etki ve kapsama alanını artıran bir kitle iletişim aracı olarak internet, yeni çağın yeni iletişim anlayışını da farklı bir boyuta taşımaktadır. Yeni medya olarak adlandırılan bu mecrada deyim yerindeyse habercilik bir devrim gerçekleştirmektedir. Gazeteciliğin dönüşümü, profesyonelleşmesi, ya da gazetecilik pratiklerine dönük değişenler olarak farklı fakat içeriği aynı olan kavramlar üzerinden literatüre giren bu devrim süreci hız kesmeden devam etmektedir.

Küresel bir medya yapılanması için çeşitli stratejiler içerisinde olmayı kendine iş edinmiş olan küresel sermaye nerdeyse geleneksel medyadan vazgeçmek üzeredir. Bu vazgeçiş sürecinde geleneksel medya araçlarının hem toplumsal hem de bireysel manadaki kapitalist ihtiyaçlara cevap verememiş olması yeni medya alanları arayışının sebebi olarak görülmektedir. Hızı ve pratikliğiyle öne çıkan ve özellikle bireysel kullanıma açık olan internet bu özelliklerinin yansıması olarak yeni medya alanını ortaya çıkarmaktadır. Artık neredeyse her alanda etkisini gösteren yeni medya geleneksel medya etkinliğinin gerçekleştirilmesi için kullanılan araçların yerini almakla birlikte gazete, televizyon ve dergi türlerinin en önemli içeriklerinden biri olan haber alanında da oldukça önemli değişimler/dönüşümler meydana getirmektedir.
Yüzyıllar boyunca dünyanın siyasi ve finansal dengesine medya gücü olarak yön veren gazetecilik, teknolojinin bu nimetleri karşısında belki de ilk defa gelecek kaygısı yaşamaktadır. Gazeteciler haber yapım sürecinde yeni medyanın çekim alanından kendilerini uzak tutamaz hale gelmekte, tıpkı geleneksel olanın/alanın yeniye metamorfozunda olduğu gibi entegrasyon için profesyonel değişim ve dönüşüm içerisine girmektedir. [Kaynak: Gazeteciliğin Dönüşümü: Yeni Medyaya Entegrasyon Sürecinde Değişen Habercilik Pratikleri/Yusuf Yurdagül/Hakan Yüksel]

5N1K tekniğinin anlamı ve açılımı nedir?

5N 1K; Ne, Nerede, Nasıl, Neden, Ne zaman ve Kim sorularının baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. 1K; bu soruların “kim” hakkında olduğunun sorgusudur. 5W1H ‘ nin Türkçesidir. (Where? When? Why? What? Who? How)

Ne oldu?

Nasıl oldu?

Neden oldu?

Nerede gerçekleşti?

Ne zaman gerçekleşti?

Kim hakkında? şeklinde ifade edilebilir.

Nedir 5N-1K kuralı?

NE …………………… Konuyu verir

NEDEN ……………. Amacı verir

NASIL …………….. Yöntemi belirler

NEREDE ………….. Mekan ve yer kavramları

NE ZAMAN ……… Süre – süreç kavramları

KİM ………………… İlgili ve sorumlu kişileri belirler

5N1K örnek anlatımı:

Her sorunun gerçek bir cevabı olmalıdır, bir raporun eksiksiz olarak kabul edilmesi için içermesi gereken gerçekler. Önemli olan, bu soruların hiçbiri basit bir “evet” veya “hayır” ile cevaplanamaz.

1-Ne?

Açıklama; Görevin tanımı, faaliyet, problem, proje amacı.

Hedefler; Amaç, eylemler, prosedürler, makineler vb.

Örnek sorular; Sorun ya da risk nedir? Durum nedir? Ürün özellikleri nelerdir? Servis nasıl çalışır?

2-Neden?

Açıklama; Amacı veya çalışma yönteminin gerekçesini tanımlayınız.

Hedefler; Hedefler, amaçlar, gerekçeler vb.

Örnek sorular; Hedeflenen amaç nedir? Neden bu eğitim ya da bu ekipman seçildi?

3-Nerede?

Açıklama; İlgili yer veya yeri tanımlayınız.

Hedefler; Mülk, atölye, iş istasyonu vb.

Örnek sorular; Sorun nerede uygulanır? Mülk erişimi kolay mı? Sorun hangi makinede bulunur?

4-Ne zaman?

Açıklama; Durumun gerçekleştiği, gerçekleştiği veya gerçekleşeceği zamanı belirleyin.

Hedefler; Tarihler, süre, sıklık vb.

Örnek sorular; Ne kadar sürer? Kurulum tarihi ne zaman? Sorun ne sıklıkta ortaya çıkıyor?

5-Nasıl?

Açıklama; Kullanılan yöntemin nasıl olacağını belirleyin, ilerlemenin yolunu bulun ve atılması gereken adımları bulun.

Hedefler; Kullanılan yöntemler, yapılması gereken eylemler, uygulanan teknikler, prosedürler vb.

Örnek sorular; Hangi şartlar veya koşullar altında? Bölüm nasıl düzenlenir? Kullanılan yöntemler nelerdir? Hangi kaynaklar kullanılıyor?

6-Kim?

Açıklama; İlgili paydaşları, sorumlu veya etkilenen kişileri belirleyin.

Hedefler; İlgili kişiler, müşteriler, çalışanlar, yöneticiler vb.

Örnek sorular; Kim sorumlu? Sorunu kim buldu? İşi kim yapması istenecek?

5N1K kuralının amacı?

Bir durum ve olayı daha iyi anlayabilmek ve raporlayabilmek için doğru verileri toplamak gerekir. 5N1K yöntemi, 5N1K sorularını sorarak sorunlar için veri toplamayı amaç edinir. Bir durumu daha iyi anlamak ve anlamlandırmak için kullanılan bir yöntemdir. Karşılaşılan sorunlara etkili çözümler sunmayı hedeflemeye yardımcı olur. Sorun çözme dinamiğine sahip olmasıyla iyileştirici etkisi vardır.
Bu kural, plan yapma metodudur. Planlama bu anlamda oldukça önemlidir. Soruları sorarken planlı bir dizi halinde soru sormak gerekir.

5N1K yöntemi ve avantajları

Bu altı soru aslında karmaşık bir olayı ya da sorunları aydınlatmada kullanılır. Bu sayede birbirinden farklı konulara uygulanabilmesiyle birlikte hayatımızı kolaylaştırır. Zaman tasarrufu yapmamızı sağlar. Emek kaybı oluşmaz. Daha genel olarak avantajları anlatırsak; basitlikten başlayabiliriz. Bu soruları sormak için doktora, yüksek lisans ya da lisans eğitimi almaya gerek yoktur. Diğer avantajı ise sistematik olmasıdır. Yani tüm soruları sorarak başarıya ulaşabilirsiniz. Çok yönlü olması diğer bir avantajdır. Sorun çözücü bir önlem kullanırken eşit derece de yeni bir süreç tasarlamak için kullanılabilir. Son olarak da diğer avantajı kapsamlı olmasıdır. Sorunun tüm yönleriyle görüntüsünü incelemek ve çözüm yolunu tespit etmek için kullanılabiliyor olmasıdır.