Avusturya Parlamentosu

Adem Hüyük 

Avusturya’da Türkçe habercilik: Gazetecilik bakımından tecrübesizlik, ekonomik yetersizlik ve Türkçe dilinde yeterli bir seviyede entelektüel okuyucu kitlesi olmaması nedeniyle, istenilen bir seviyeye gelememiştir. 

Gerçek anlamda gazetecilik yapmak isteyenlerde, sosyal medya üzerinden yapılan, ‘’Başlık ve alt başlık’’ haberine tercih edilmiş, zaten çok az olan reklam payını sosyal medya üzerinden özet habercilik yapanlara kaptırmıştır. 

Durum böyle olunca, araştırma, sorgulama, sorgulatma, eleştirel haber,- ve en önemlisi kendi haberini yapma yetisinden mahrum kalmıştır. 

Biz dahil, istisnasız tüm haberci ve gazeteciler, Almanca dilinden çeviri yaptığımız haberlerin arkasına sığınarak, kendi çerçevemizde Türkçe dilinde bir haberleşme ağı kurduk. 

Ancak, yaşanılan ülkenin lisanına hakim olunmaması, çeviri haberlerde de anlam değişikliklerine neden oluyor ve okuyucuya yanlış bilgi aktarımı yapılıyor. 

Almanca bir metni Türkçeye çevirmekle, Almanca dilinden çevrilen bir metnin Türkçe haber diline çevrilmesi aynı anlama gelmiyor. 

Her şeyden önce her iki dilin hüküm sürdüğü topluluğun, siyasi, kültürel, coğrafi gibi bilgileri kapsayan bir genel kültüre sahip olmak, gazetecilik yapmak isteyen her kişide olması gerekmektedir. 

Bu bilgilerden eksik kalındığında, Avusturya Parlamentosunun nasıl bir yapıya sahip olduğunu bilmeyen haberci, Avusturya medyasının haberini çeviri yaparken, kimi zaman parlamento, kimi zaman Ulusal Konsey kimi zaman ise Ulusal Komite olarak aktarmakta. 

Bir çoğumuzun Türkiye meclisi ile aynı sandığımız veya hiç merak etmediğimiz Avusturya meclisi çok farklı bir yapılanmaya ve işleve sahiptir. 

Avusturya Parlamentosunun genel hatlarıyla, işlevini, güç etkisini Anayasa’dan yararlanarak derledik. 

Avusturya Federal Anayasası

Anayasa 152 ana maddeden oluşmakta. Her madde kendi içerisinde çok sayıda şıklara ayrılmış olmakla birlikte, bazı şıklar içinde yer aldığı madde dışındaki maddelerinde tamamlayıcı olabilmekte. 

Avusturya Federal Anayasası, ‘’Avusturya demokratik bir Cumhuriyettir. Kanunlar yetkisini halktan alırlar.’’ Maddesiyle başlar, ‘’Avusturya federal bir devlettir. Federal Devlet Özerk eyaletlerden oluşur.’’ Diye devam etmektedir. 

Parlamento 

Avusturya Parlamentosu, Ulusal Konsey (Nationalrat) ve Federal Konsey (Bundesrat) olmak üzere iki meclisten oluşmaktadır. 

Ulusal Konsey’in 183 üyesi doğrudan halk tarafından seçilmektedir.

Öte yandan, Federal Konsey’e Avusturya’daki dokuz eyalet, nüfusları oranında belirlenen sayı kadar temsilci göndermektedir. 

Toplam üye sayısı üyeliklerin nüfusuna göre değişebilmektedir. Halihazırda bu sayı 61’dir.

Federal Konsey

Dokuz eyaletten gelen Federal Konsey üyeleri için Anayasanın tanımlaması şöyle: 

Madde 34. (1) Eyaletler, her bir eyaletin nüfusuna orantılı şekilde Federal Konseyde temsil edilirler. 

(2) Nüfusu en yüksek eyalet, Konseye on iki milletvekili ile, diğer eyaletler nüfuslarının nüfusu en yüksek olan eyaletin nüfusuyla orantılı sayıda milletvekili ile ve bu oranın yarısını aşan geri kalanları ise tam sayıyla temsil edilirler.

Ancak, her bir eyalet en az üç milletvekiliyle temsil edilme hakkına sahiptir.

Ayrıca, Anayasası 35’inci maddesi ikinci fıkrasında ise, ‘’Federal Konseyin üyeleri kendilerini atayan Eyalet Meclisi üyeleri arasından seçilmek zorunda değildirler.

Ancak, Eyalet Meclisi üyesi seçilmek için aranan şartları haiz olmak zorundadırlar. 

Buna göre, Federal Konsey üyelerinde seçilmiş olmak şartı aranmıyor. 

Federal Konsey, çift meclisli yasama organının üst kamarasıdır.

Anayasanın 41. Maddesine göre, Federal Konsey ve Federal Konsey üyelerinin üçte biri tarafından, Ulusal Konseye yasa teklifleri sunabilir.

Federal Konsey Ulusal Konsey’den geçen yasaları veto etme hakkına sahiptir.

Ancak aynı yasa ikinci defa Federal Konseye geldiği zaman veto hakkı yoktur.

Sadece yasayı yüksek mahkemeye gönderebilir. 

İlgili kanun Anayasanın 42. Maddesinde şu şekil yer alıyor

(1) Milli Konseyin çıkardığı tüm yasal düzenlemeler Başkan tarafından vakit geçirilmeksizin Federal Konseye iletilmelidir.

(2) Anayasada aksine bir hüküm bulunmadıkça, kabul edilen bir yasal düzenleme ancak, Federal Konsey bu yasal düzenlemeye gerekçeli olarak itirazda bulunmamış ise, onanabilir ve yayımlanabilir.

Avusturya’nın Federal yasama yetkisine sahip olup, bir kanunun federal yasa haline gelmesi için ulusal konseyde görüşülmesi gereklidir. Yasa burada görüşüldükten sonra federal konseye gönderilir.

Ayrıca, Eyaletlerin özerk yetki alanlarına giren konularla ilgili antlaşmalarda Federal Konseyin onayının alınması şarttır.

Ulusal Konsey

Anayasanın 24. Maddesi ‘’Ulusal Konsey, Federal Konsey ile müştereken Federasyonun yasama yetkisini icra eder’’ demekte. 

Ulusal Konsey üyeleri, 16 yaşını dolduran Avusturya vatandaşları tarafından seçilir. Ulusal Konsey üyeleri aynı zamanda milletvekilleridir. 

183 Ulusal Konsey üyesi doğrudan halk oylaması ile seçilir. Bu nedenle alt meclis olarak kabul edilse de pratikte Federal Konsey’den kesinlikle daha güçlüdür.

Ulusal Konsey üyeleri partilerinin aldıkları oy oranına göre, konseyde sandalye sayısına sahip olurlar. 

Anayasanın 50. Maddesi uyarınca, ‘’(1) Mevcut kanunların içeriğini değiştiren, ya da onları tamamlayıcı nitelikte olan ve 16’ncı maddenin birinci fıkrası kapsamında yer almayan siyasi antlaşmalar ancak, Ulusal Konseyin onayı ile yapılabilir. 

(Anayasanın 16. Maddesi (1) Eyaletler kendi yetki alanına giren konularda Avusturya’ya komşu devletlerle, ya da onları oluşturan eyaletlerde antlaşmalar yapabilirler.)

Anayasanın 52. Maddesi birinci fıkrası, her iki konseye hükümeti denetleme hakkı vermekte. 

52. Madde bir fıkrasında, ‘’Ulusal Konsey ve Federal Konsey, Federal Hükümetin icrasını inceleme, icra ile ilgili tüm konularda mensuplarını sorgulama ve ilgili bütün bilgileri talep etmenin yanı sıra, icra yetkisinin kullanımına ilişkin taleplerini kararlarında belirtme hakkına sahiptirler.’’ Denmekte. 

Federal Meclis

Anayasanın 38. Maddesinde, ‘’Ulusal Konsey ve Federal Konsey, Federal Cumhurbaşkanının onanması ve savaş ilanı kararının alınması amacıyla, Ulusal Konseyin merkezinde halka açık bir şekilde müştereken bir araya gelerek Federal Meclis şeklinde toplanır’’ hükmü yer almakta. 

Federal meclis veya parlamento, Ulusal Konsey ve Federal Konsey üyelerinin aynı anda parlamento çatısı altında bir araya gelmelerinden oluşmaktadır. 

Ayrıca, Anayasanın 62. Maddesine göre, Federal Cumhurbaşkanı, görevine başlarken Federal Meclis önünde aşağıdaki şekilde and içer. 

63. maddeye göre ise, Federal Cumhurbaşkanı hakkında ancak Federal Meclisin onayı ile yasal takibat başlatılabilir.

Sonuç olarak, Ulusal Konsey üyeleri aynı zamanda federal milletvekilidir ve halk tarafından seçilir.  

Yasa teklifleri, milletvekilleri, Federal Konsey ve Federal Konsey üyelerinin üçte biri tarafından önerge olarak, Federal Hükümet tarafından ise yasa layihası olarak Ulusal Konseye sunulur. 

Ulusal Konsey aynı zamanda yasa koyucudur. Ancak onay için Federal Konsey’e gönderir. 

Federal Konsey üyeleri, eyalet meclisleri tarafından seçilerek atananlardır. 

Atanan Federal Konsey üyeleri, kendi eyaletlerinde eyalet meclislerine seçilmiştir.

Ancak eyalet meclisleri Federal Konsey’e eyalet meclisi dışından görevlide gönderme hakkına sahiptir. 

Anayasaya göre, Ulusal Konsey ve Federal Konsey birbirini tamamlamaktadır. |DerVirgül 

© Bild: DerVirgül