Dünya Çapında Yaklaşık 2.4 Milyar Hıristiyan Noel’i Kutluyor

Noel arifesinde – 24 Aralık – Noel ziyafeti, eski kilise geleneğine göre geleneksel olan ciddi bir festivalin “kutlama öncesi” (nöbet) günüdür. Noel’den sonraki gün – 26 Aralık – Katolikler tarafından Aziz Stephen’ın kutsal bayramı olarak kutlanır.

Evanjelist-Lutheran ayinleri ayrıca 26 Aralık’ta Aziz Stephen Günü’nün kutlanmasını sağlar.

Yunan Ortodoks Kilisesi’nde 27 Aralık’ta Aziz Stephen Günü kutlanıyor.

Luka İncili, Beytüllahim ve çevresini İsa’nın doğum yeri olarak adlandırır.

İsa’nın tarihsel olarak kesin doğum günü bilinmemektedir, çünkü bu günün tarihsel olarak kesin tanımı ilk Hıristiyan nesilleri için önemsizdi.

Roma şehir ayininde 25 Aralık 336’da İsa’nın doğumunun kutlanması, tarihsel olarak güvenli kabul edilir.

Noel, 4. yüzyılın ikinci yarısında Roma’dan hızla Kuzey Afrika, Kuzey İtalya, İspanya ve Doğu’ya yayıldı.

Paskalya ile birlikte en popüler Hristiyan festivali oldu.

25 Aralık Günü Nasıl Belirlendi?

Roma İmparatorluğu’nda Güneş Tanrısı’nın doğumu (Sol Invictus) için aynı gün kutlanan festivalin yerini alması için 25 Aralık tarihinin seçildiği sıklıkla söylenir.

Ancak İsa’nın ne zaman doğduğuna ilişkin yazılı kayıt altına alınmış ilk tartışmaların, Romalıların Hristiyanlığı kabul etmesinden önce başladığını hatırlatmak gerek.

Hristiyan alimler, büyük, ilahi olayların aynı tarihte yaşandığına ilişkin Yahudilikten gelme inanışla İsa’nın ana rahmine düştüğü ve öldürüldüğü günün aynı olduğuna inanır.

Yuhanna İncili’ne göre İsa, Yahudilerin Pesah Bayramı’ndan bir gün önce yani Yahudi Ay takvimine göre 14 Nisan’da Matta, Marko ve Luka’ya göre ise “Son Akşam Yemeği”nin ertesinde yani 15 Nisan’da çarmıha gerildi.

15 Nisan, Roma Güneş takvimine göre 25 Mart’a denk geliyor. Bu tarihin aynı zamanda İsa’nın ana rahmine düştüğü tarih olduğuna inanıldığı için bunun 9 ay ertesine denk gelen 25 Aralık tarihinin belirlendiği düşünülüyor. 

Hem bu dönemde Hristiyan alimlerin yaptığı tartışmalar hem de Romalıların Hristiyanlığı mümkün olan en hızlı şekilde yaymak için geçmişin pagan geleneklerinden yararlanma arzusunun 25 Aralık’ın belirlenmesinde rol oynadığı anlaşılıyor.

Tüm Hristiyanlar 25 Aralık’ta Mı Kutluyor?

Hayır, 4. yüzyılda özellikle Küçük Asya (Anadolu) ve Mısır’da 6 Ocak tarihinin de yaygın bir şekilde benimsendiğini görüyoruz.

Bu tarihin kabul edilmesinin arkasında İsa’nın doğumuyla, 30 yaşında vaftiz edildiği günün aynı olduğu inancı yatıyor.

Episkopos Sahag Maşalyan’ın bu konuda Agos’a verdiği demeç şöyleydi: “Luka İncili’nde Mesih’in vaftiz olurken otuz yaşında olduğunun bildirilmesi, onun doğum ve vaftiz tarihlerinin aynı güne rast geldiği geleceğini başlatmış ve Hristiyanlar her iki olayı birlikte tek bir günde kutlamaya başlamışlardır.

Bu en eski gelenek Ermeni Ortodoks Kilisesinde devam etmektedir.” 

Maşalyan, İsa’nın doğumunu 7 Ocak’ta kutlayanların ise aslında eski Jülyen takvimine göre 25 Aralık’ta kutlamaya devam ettiğini söylüyor: “Bizim kullandığımız yeni Gregoryan takvimiyle Jülyen takvimi arasında 13 günlük bir gecikme farkı olduğundan sanki bu kiliseler 7 Ocak’ta kutluyorlarmış gibi algılanmaktadır.

Benzer şekilde Yeruşalim (Kudüs) Ermeni Ortodoks kilisesi eski Jülyen takvimini kullanmaya devam ettiğinden, 6 Ocak kutlamaları bizim takvimimize göre 19 Ocak’a denk düşmektedir.”

Noel’i 25 Aralık’ta kutlayan Hristiyanların büyük çoğunluğu bugünün, Mecusilerin Beytüllahim’e gelerek İsa’yı ziyaret ettiği tarih olduğuna inanıyor.

Kimler 6-7 Ocak’ta Kutluyor?

İsa’nın doğumunu 6 Ocak’ta kutlayan Ermeni Ortodoks Kilisesinin dışında dünya üzerindeki Ortodoks Hristiyanların yüzde 39’unun yaşadığı Rusya’da Noel arifesi 6 Ocak’ta kutlanıyor, 7 Ocak ise İsa’nın doğduğu gün olarak kabul ediliyor. Belarus, Mısır, Etiyopya, Gürcistan, Kazakistan, Makedonya, Moldova, Karadağ, Sırbistan ve Ukrayna da İsa’nın doğumunu 7 Ocak’ta kutluyor.

Orta Çağ’dan 21. Yüzyıla Noel

İsa’nın doğumu, Hristiyanlığın ilk dönemlerinde Paskalya kadar önem verilen bir bayram değildi.

Ancak Ortaçağ’da 25 Aralık’tan 6 Ocak’a kadar kutlanan Noel, zaman içerisinde Paskalya’nın önüne geçti.

Sanayi devrimi sonrası kırsal yaşamın çözülmesi, kentlerin büyümesi, üretimin yaygınlaşması Noel’i de değiştirdi.

Bayram ve etrafındaki gelenekler gittikçe daha fazla ticarileşirken, 25 Aralık da İsa’dan çok “çocuklara hediye getiren” Noel Baba(Aziz Nikolas) ile anılmaya başlandı. Noel’in bugün yeni yılın kutlandığı 1 Ocak’tan sonra dünyanın en popüler tatil/bayram günü olduğu düşünülüyor.

1814 | Viyana’da İlk Noel Ağacı 

Viyana’da ilk kez 1814’te Yahudi Fanny von Arnstein tarafından bir Noel ağacı süslendi.

Viyana Kongresi sırasında diplomasi, bilim, sanat ve gazetecilik alanlarının önde gelen temsilcileri Arnstein evinde buluştu.

Viyana’da bir Noel ağacı festivalinin ilk kanıtı, 1814’ten kalma bir Metternich polis casusunun raporu idi. 

Casus 26 Aralık 1814’te, “Berlin geleneğine göre, dünden önceki gün Arnstein’in evinde çok sayıda Noel ağacı ve Noel ağacı festivali vardı” diye rapor ettiği tarihteki yerini aldı. 

Bu rapordan, ilk Viyana Noel ağacının, 24 Aralık 1814’te Berlin doğumlu soylu sosyete hanımının evine dikildiği anlaşılmaktadır.|virgül 

© Bild: virgül