Dönerin Avusturya medyasıyla paralı sınavı

| Adem Hüyük

Der Presse gazetesinden Karin Schuh, 2019 yılın ilk aylarında döner kebabı 1983 yılında Viyana’ya ilk getiren Yaşar Sarıkoç ile ilgili bir makalesi yayınlandı. Buradan da görüleceği gibi döner 1983 yılından bugüne kadar Viyana’da varlığını sürdürüyor.

Döner kebap, okyanus ötesi tekelci sermayedarların uluslararası yiyecek uzantısı McDonald’s gibi hazır ve hızlı tüketim sandviçlerine karşı rakip görülüyordu, özel de ise Avusturya milliyetçileri tarafından ulusal mutfağın en önemli yiyeceği olan Schnitzel’i unutturacağına inanılıyordu. Bu düşünceler üzerinden oluşan bir perspektifle kamusal “pasif” ırkçılık gölgesinde döner işletmeleri denetlenir olmuş ve bürokratik acıdan yıldırma  yöntemi uygulanmıştır.

Türkiye’den gelen misafir işçilerin, artık yerli olan çocukları ve torunlarının Almanca dil bilgisine hâkim olmaları, olumlu gelişme olarak görülse de beraberinde yerli halkın Almanca bilmeyen baba ve dedelerine olan kötü davranışlarını anlamalarını sağlamış ve ikinci nesilde yerli halkın vefasızlığına karşı bir kırılma yaşanmasına neden olmuştur.

1983 yılından itibaren Viyana’da başlayan döner satışları, daha çok içine dönük yani, marketlerin veya bakkalların bir köşesinde satılmaya başlamıştı. İçgüdüsel olarak gelişen bu içe dönüklük, yerli halkın dönere vereceği tepkinin bilinmemesi ve bürokrasinin zorluklarından da uzak kalma amacı gütmekteydi.

2000’ler de başlayan ancak 2010 yılından sonra hızlanan büfe satışlarından restoran sektörüne geçiş yapan Türk mutfağı, döner öncülüğünde varoşlardan daha merkezi bölgelere açılmasına öncülük etmiştir. Avusturya’daki döner pazarı, Almanya eksenli gelişiyor, Almanya’da kurulan döner üretim fabrikaları, AB ülkelerinde örnek teşkil ediyordu.

2020 yılına gelindiğinde Türk mutfağını temsil eden restoranlar, kalite ve mimari bakımdan Avusturyalı restoranları geçmiş ve ekonomiye katkı payı yüzde 40’ların üzerine çıkmıştı.

Ancak, Avusturya medyasında döner çok olumlu haberlerle yer alamıyordu. Sadece daha nesnel habercilik anlayışı olan Der Standard gibi veya daha köklü olan Die Presse gazeteleri zaman zaman yer veriyordu. Ancak bu iki gazetenin de okuyucu profilinin eğitim seviyesi yüksekti ve döner kebabı da pek de yiyecek kitle değildi.

Artık birçok işletme çok kaliteli döner satışı yapıyordu. Ancak bu ülkede yaşayanlar tarafından pek bilinmiyordu. Çünkü Türkiye kökenli işletmecilerin reklam kültürü, boşa harcanan para olarak görülüyordu. Bu nedenle fısıltı gazetesi reklamına talim ediyordu.

Ancak reklam kültürüne sekter yaklaşan anlayışa farklı yaklaşan, 10. Viyana Bölgesinde Ferhat Döner isminde yeni bir dönerci, reklam ve dönerin kalitesinde çıtayı yükseltti.

Bu döner kebap işletmesinin önünde uzun kuyruklar oluşmaya başladı. Arifesinde, Avusturya’nın bulvar gazetelerinden ve baskı olarak bedava dağıtılan ancak internet yayını da yapan Heute gazetesi, oluşan uzun kuyrukları haber yaptı. Heute gazetesinin “okuyucu muhabirlere” dayandırdığı haberleri aslında anlaşmalı reklamlarla yapmış ve yüklü miktarda para almıştı. Ancak bunun bir önemi yoktu. İstenen olmuş, gazete haber yaptıkça kuyruk uzamış, kuyruk uzadıkça, gazete haber yaparak para kazanmıştır.

Tabi siyasiler durur mu? Durmadıkları dönere yaradı…

Eskiden beri dönerin birleştirici köprüsü cazip gelmiş ve popülist siyasetin bir aracı olmuştur. Dönerin siyasi nimetlerinden ilk olarak başbakan olmadan önce eski Avusturya Şansölyesi Sebastian Kurz yararlanmak istemiştir. Başbakan olmadan önce döner büfelerinde poz veren Kurz’un başbakanlığı döneminde, yabancılara karşı uygulanan sert yasaların dışında, nefret söyleminin de yerli halk tarafından kanıksanması sağlanmıştır.

Viyana Eyalet Hükümeti’nin koalisyon ortağı lideri Christoph Wiederkehr [NEOS], döner yiyerek ‘’yerel lezzetleri denemeyi seviyorum’’ dedi.

Wiederkehr ifadesinde döner kebabı yerel lezzet olarak gördüğünü ima etti.

Dönerin birleştirici güncünden yararlananlar arasına giren Wiederkehr, döneri satanların oturum kartlarını aylarca beklediği ve sorularına bile yanıt almadığı MA 35 dairesinden sorumlu. Wiederkehr Viyana Belediye Başkan Yardımcısı ve aynı zamanda göç ve göçmen dairesi MA 35’in sorumlusu…

Türkiye kökenli yaverinin, konjonktürel tespitleri üzerinde göçmen ziyaretlerinde bulunan Viyana Belediye Başkanı Michael Ludwig’de [SPÖ] döner kesenler kervanına katıldı.

Avusturya Anayasa ve Avrupa Bakanı Karoline Edtstadler’in [ÖVP], kardeş partili eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel gibi döner kesmesi, Avusturya medyasında geniş yer buldu. Popülist bir yarış vardı ancak bu döner kebabın tanınmasında çok yararlı oldu…

Sonuç olarak Ferhat Döner ülke çapında tanınır hale geldi ve müşteri profilinin yüzde 70’ni Avusturyalı veya diğer göçmen gruplar oluşturmaya başladı. Kaliteli döner satması, işletmenin devamlılığını sağladı ve döner kebabın ismini farklı bir yere getirmekte büyük etken oldu.

Avusturya medyasında yer almanın cazibesine kapılan diğer döner kebap işletmeleri, yüksek miktarda paralar ödeyerek işletmelerini haber yaptırmaya başladılar.

Artık döner kebap işletmelerinin ilk durağı bulvar gazetesi, üçüncü sayfa gazeteciliği yapan Heute oldu.

Ne diyelim – Çok faydası oldu… | ©DerVirgül

Not: Hiçbir işletmeyi reklam haberi yaptırdıkları için suçlamıyor ve zan altında bırakmıyoruz. Zira reklam haberi Der Virgül olarak bizlerde yapmaktayız…