Tek başbakan iki gensoru önergesi | Sebastian Kurz

Adem Hüyük

“Yolsuzluk, rüşvet ve güveni kötüye kullanma” suçlamalarıyla başlatılan soruşturma nedeniyle Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz’un üzerindeki istifa baskısı artarken, salı günü parlamentoda yapılacak olan Kurz için güvensizlik oylaması, Avusturya tarihinde ikinci defa, bir başbakana parlamentoda güven oylaması yapılmış olacak. 

Ancak her iki güven oylamasının da Sebastian Kurz’a karşı yapılmış olması, tarih sayfalarında ayrı bir yer tutacağı kaçınılmaz gibi görünüyor. 

Avusturya önümüzdeki günlerde erken genel seçimlere gidecek gibi. 

Yeni seçimlerin sonucunda büyük bir değişiklik olacağının beklenmesi ise, ülkenin siyasi tarihi hakkında biraz bilgisi olanlar için böyle bir beklenti ütopyadan başka bir şey değildir. 

Zira, Cumhuriyet tarihi boyunca iki parti Avusturya’yı yönettiği görülüyor. 

Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) ve Halk Partisi (ÖVP).

İkinci Cumhuriyet’teki ilk parlamento seçimi 25 Kasım 1945’te yapıldı. 

Leopold Figl yönetimindeki ÖVP seçimlerden galip geldi ve oyların yüzde 49’uyla mutlak bir oy çoğunluğu sağladı.

İkinci parti , % 44 ile Devlet Şansölyesi Karl Renner altında bulunan SPÖ idi. KPÖ yüzde 5’e ulaştı. 3,5 milyon Avustralyalı, oy kullanma hakkına sahipti, yüzde 93’ü oy kullanmaya gitti.

Son genel seçim, 15 Ekim 2017’de yapıldı. ÖVP, kazanan olarak yüzde 31 ile çıktı (yüzde 27 SPÖ, yüzde 27 FPÖ, yüzde 5 NEOS, yüzde 4 PILZ, yüzde 3,8 Yeşiller). 6,4 milyon Avusturyalı oy kullanma hakkına sahipti, yüzde 80’i oy kullandı.

İkinci Cumhuriyeti, ÖVP ile SPÖ arasındaki kurulan büyük koalisyon olarak nitelenen hükümetler yönetmiştir.

Diğer partiler zaman zaman, denge görevi görmüş, ana akım iki partinin karşılıklı siyasi manevralarında, tehdit unsuru olarak gösterilmiş ve kullanılmıştır.

Her iki parti de, hem federal hem de eyalet hükümetlerini kurarken, koalisyon üzerinden kurulması şart olan hükümetlerde, diğer partileri, birbirlerine alternatif göstererek siyasi üstünlük yarışına girmişlerdir.

Özgürlük Partisi (FPÖ) İkilemi Bozdu

Cumhuriyet tarihi boyunda ikili-parti dengesi 18 Aralık 2017’de bozuldu.

Büyük ikili koalisyona üçüncüsü katıldı – büyük koalisyon aşaması, 2017 seçimlerinden sonra, tam olarak 18 Aralık 2017’de, ÖVP-FPÖ hükümetinin göreve gelmesiyle sona erdi.

SPÖ ve ÖVP Neredeyse Her Zaman Hükümette Oldular

O zamana kadar ÖVP ve SPÖ (bir istisnayla, seçimlerde ilk iki sırayı her zaman paylaşan) 44 yıl boyunca Avusturya’da birlikte hüküm sürdüler.

İlk olarak 1945’ten 1970’e kadar ÖVP Şansölyeleri öncülüğünde, daha sonra 1986’dan 2000’e ve 2006’dan 2017’ye SPÖ Şansölyeleri ile birlikte.

Avusturya siyaseti geleneksel iki partisinin her zaman elinde olduğu kesindi. 

Bunlardan biri her zaman hükümetteydi: toplam 61 yıl SPÖ, ÖVP neredeyse 59 yıl – ve beraber 32 yıl dört ay boyunca sürekli ülkeyi yönettiler.

SPÖ’lü (40.8 yıldan fazla), ÖVP’li ise (32.7 yıl) başbakan ülkeye hükmetti.

İlk: Partisiz ve Kadın Başbakan

İlk partisiz Şansölye: 3 Haziran 2019’dan bu yana görevde olan Brigitte Bierlein, yalnızca hükümetin başındaki ilk kadın değil, aynı zamanda partiden bağımsız ilk Şansölye. 

Brigitte Bierlein, kurulan geçici hükümetin başına, Cumhurbaşkanı tarafından getirildi.

FPÖ Hükümetleri:

Şimdiye kadar SPÖ ve ÖVP ile birlikte hükümet onurunu alan tek parti FPÖ idi.

Aşırı sağ Özgürlük Partisi (FPÖ) şimdiye kadar, koalisyon aracılığıyla on yıldan biraz fazla bir süre hükümetlerde yer aldı.

FPÖ’nün koalisyon zamanlarının üçte ikisinden fazlası (2000’den 2006’ya ve 2017’den 2019’a) ÖVP ile, 1983’ten 1986’daki seçime kadar kırmızı-mavi yani SPÖ-FPÖ’li bir koalisyon vardı.

FPÖ Üç Kez Koalisyonun Dağılmasına Neden Oldu

Yukarıda da belirtildiği gibi, cumhuriyet tarihi boyunca ülkeyi yöneten SPÖ ve ÖVP, zaman zaman daha çok ÖVP’nin, SPÖ’ye karşı alternatifsiz değilsin mesajı vererek FPÖ’yü hükümete almış, sermaye gruplarının isteklerine karşı çıkan SPÖ’yi ikna edemediği yasaları, FPÖ ile kurduğu koalisyon hükümetleriyle hayata geçirmiştir.

Bunun en bariz örneği, ülkede 12 saat iş günü yasasının ÖVP-FPÖ hükümeti döneminde, belirlenen zamandan daha önce bir tarihte parlamentoya getirilmesinde görülmüştür.

FPÖ içinde bulunduğu hükümetler, skandal gelişmeler yüzünden dağılmış ve erken genel seçimleri yapılmıştır.

Tek Başına İktidar

Mevcut tek hükümetler: SPÖ (1970’den 1983’e kadar),  ÖVP (1966’dan 1970’e kadar) ülkeyi tek parti olarak yönetmişlerdir.

Konsantrasyon hükümeti: 1945’ten 1947’ye kadar ikinci Cumhuriyetin ilk hükümetinde, tüm Parlamento partileri (ÖVP, SPÖ ve KPÖ) temsil edildi – Bu bir konsantrasyon hükümetiydi.

Önerge

Avusturya tarihinde bir defa, bir başbakana parlamentoda güven oylaması yaptı. ÖVP-FPÖ koalisyon hükümetinin Başbakanı Kurz için, Ibıza videosu skandalından sonra, güven oylaması yapılarak, parlamento Kurz’un başbakanlığını düşürdü.
Gelecek Salı günü muhalefetin talebiyle özel gündemle toplanacak parlamentoda Kurz’a güvensizlik oylaması yapılacak. Bu oylama ile Avusturya tarihinde bir başbakana gensoru önergesi verilme sayısı ikiye çıkmış olacak. 

Sonuç

Ön görülen erken genel seçimleri, anketlere ve siyasal tarihin öngörülerine göre, Halk Partisi’nin (ÖVP) birinci parti olarak seçimlerden çıkmasının çok zor olduğunu gösteriyor. 

Bunun yanında SPÖ birinci parti olarak devam etme şansı yüksek olurken, FPÖ üçüncü gibi tahmin ediliyor.

Yeşiller Partisi ve NEOS’un da barajı aşacağı tahmin edilirken, Yeşiller Partisinin de oy kaybına uğraması bekleniyor. 

Sonuçlar tahminlere göre çıkarsa, SPÖ, NEOS ve Yeşiller bir araya gelerek üçlü koalisyon hükümeti kurmaları şu zeminde en mantıklı oluşum olacaktır. |DerVirgül 

© Foto: DerVirgül