Viyana’da 100 Yıllık Bir Gelenek | Sosyal Kentsel Gelişim

Adem Hüyük  

Viyana Belediye Başkanı ve Valisi Michael Ludwig, sosyal medya sayfasından ‘’ Sosyal kentsel gelişim Viyana’da 100 yıllık bir geleneğe sahiptir’’ başlıkla yayınladığı açıklamasında yer alan bilgiler, bir kentin toplumun tüm katmanları için nasıl yaşanılır hale getirildiğini işaret etmekte.  

Ringstrasse (İmparatorluk bulvarı) 

Viyana’nın Orta Çağ çekirdeğini kuşatan sur, 19. yüzyılın ikinci yarısında yıkılıp, yerine halka anlamındaki Ringstrasse Bulvarı yapıldı.  

Ludwig, bu imparatorluk bulvarı üzerindeki görkemli binaların, ‘aynı zamanda’, felaket koşullarında yaşamak ve çalışmak zorunda kalan Bohemya ve Moravya’dan (Çek Cumhuriyeti) gelen işçiler çalıştırılarak inşa edildiğini hatırlatıyor.  

Zira o dönem Viyana’da o kadar çok Çek işçi var ki, kentin yüzde 42’ Çekçe konuşuyordu.  

Zor koşullarda çalışan tuğla işçilerine ise “Ziegelbehm” deniyordu.  

Ringstrasse, opera, tiyatro, belediye, parlamento, üniversite gibi modern kamusal işlevleriyle aristokrasi karşısında kendini kanıtlayacak hamleler yapmak isteyen yeni burjuva sınıfının yaşam dünyası (Lebenswelt) merkezi ve piyasa yeri haline gelecekti.  

Sanayi Devrimin ardından kentlerde ilk kez kalıcı yer edinebilmiş emekçiler, metropolün aristokrat ve burjuvadan arda kalmış marjinal surların arkasında (Gürtel) yaşamaktalardı.  

Viyana, Ringstrasse ve içindeki Orta Çağ kentiyle ve Maria Hilfer ve Wienzeile eksenleri gibi merkezi bölgeleriyle ibaret değildi (..) 

Surlar yıkılmış ve Viyana’yı surların dışına taşıran dikkatli gözlerden kaçamayacak kadar ısrarla tekrarlanan bir kentsel dönüşüm yaşanmıştır.  

“erbaut/errichtet von Gemeinde Wien” | “Viyana Belediyesi tarafından yaptırılmış / inşa edilmiştir” 

Viyana belediye evlerinin dış cephesinde hep aynı yazı yazar, “erbaut/errichtet von Gemeinde Wien”. Sadece inşa ediliş tarihleri farklıdır.  

Bu yüzlerce toplu konuta sahip olan Viyana belediyesi, despot tiran Franz Josef’e rağmen kenti yönetmiş kızıl belediyenin ürünüydü. 

Margaretengürtel / Viyana 

Proletarya Bulvarı Margaretengürtel  ‘’ Ringstraße des Proletariats“ 

Burjuvazinin bir bulvarı var ise, işçi sınıfının da bir bulvarı olmalıydı.  

Michael Ludwig’in, Proletarya Bulvarı olarak işaret ettiği yer, Margaretengürtel ve üzerindeki toplu konutlardır.  

Ludwig, Kızıl Viyana, Viyana’nın çalışan nüfusu için makul ve uygun fiyatlı bir yaşam alanı yaratmak için 1919 ile 1933 yılları arasında yaklaşık 65.000 daireli 380’den fazla belediye konut binası inşa ettiği bilgisini veriyordu.  

Bu konutlar, maddi konfor konut birimleriyle sınırlı değildi, beyaz eşyanın bireyselleşip ortalama ev donatısına dönüşmediği koşulların ortak çamaşırhanesi ev-emeği konforuna ciddi katkıydı.

Çocukların güvenle emanet edildiği yuvalar mevcuttu.  

Orta Çağ Viyanası’nı dışarıdan kuşatan ikinci surun izine de Gürtel (kuşak) namıyla bir çevre yolu yapılmıştır. 

Margaretengürtel dilimi anıtsal cepheler ve yeşil avlular zinciriyle Kızıl Viyana siyasetinin odağı olmuştur.

O kadar ki bulvarın o bloklar zincirine teğet dilimi, Ludwig’in de vurguladığı gibi, Margaretengürtel işçi sınıfı tarafından “Proletaryanın Ringstrasse’si” diye anılır olmuştur.  

Ludwig, ‘’Sosyal kentsel gelişim, insanların ihtiyaçlarının odak noktası olduğu anlamına gelir.  

Özellikle Corona gibi salgın dönemlerinde, bir toplumun böyle bir krizden kurtulabilmesi için sosyal uyum ve dayanışmanın ne kadar önemli olduğunu görüyoruz.  

Modern sosyal kentsel gelişim, bu tür gelişmeleri de hesaba katmalı ve dikkate almalıdır: ‘’Eğitim, sağlık ve hareketlilik, kısa sürede genel ilgi alanlarına sahip hizmetler verebilmelidir.’’ 

Viyana, AB’de zaten sosyal konut kapsamında bir model.  

Sosyal kentsel gelişim ile Viyana, kentsel politikanın modern sosyal demokratik kriterlere göre nasıl işleyebileceğini bir kez daha gösteriyor.’’ |virgül