Avusturya’da kısmi emeklilik kısıtlanmak isteniyor | Peki kısmi emeklilik nedir?

Avusturya Kamu İstihdam Kurumu (AMS) Başkanı Johannes Kopf, kısmi emekliliğin mevcut bütçe koşulları göz önüne alındığında fazla maliyetli ve adaletsiz olduğunu belirterek, sistemin ciddi şekilde kısıtlanmasını talep etti. Kopf, özellikle belirli bir çalışan grubunun diğerlerine kıyasla ayrıcalıklı hale geldiğini savundu.

Peki kısmi emeklilik yani; Almancası [Altersteilzeit] nedir?

Kısmi emeklilik Almanca’da “Altersteilzeit” olarak ifade edilir.

Bu terim, çalışanların emeklilikten önce çalışma saatlerini kademeli olarak azaltmalarına olanak tanıyan bir sistemi ifade eder. Almanya ve Avusturya gibi ülkelerde belirli koşullar altında uygulanır ve genellikle devlet tarafından desteklenir.

Avusturya’da kısmi emeklilik başvuru şartları:

• En az 53 (kadınlar) ve 58 (erkekler) yaşında olmak
• Son 25 yıl içinde en az 15 yıl sigortalı çalışmış olmak
• Çalışma süresini en az %40 azaltmak
• İşveren ile anlaşma yapmak

Mevcut Model:

• Blok model 2029’a kadar kaldırılacak, şu an sadece kademeli (sürekli) model mevcut.
• Çalışan, çalışma saatini yarıya indirirken, maaşının %75’ini alır.
• Sosyal sigorta primleri devlet tarafından tam olarak ödenmeye devam eder.

Sonuç

• Almanya’da blok model hâlâ mümkün (ama işverenin onayı gerekli).
• Avusturya’da blok model kaldırılıyor, sadece kademeli model uygulanacak.
• Her iki ülkede de çalışanın kazancı korunurken, devlet veya işveren eksik kısmı tamamlıyor.
• Amaç, iş hayatından ani bir kopuş yerine, kademeli olarak emekliliğe geçişi sağlamak.

Avantajlı sistem eleştiriliyor

Kısmi emeklilik, emekliliğe yaklaşan çalışanlara iş gücünden kademeli olarak çekilme imkânı sunuyor. Bu modelde çalışanlar, haftalık çalışma sürelerini yarıya indirirken maaşlarının dörtte üçünü alıyor ve sosyal sigorta primleri tam olarak ödeniyor. Sistemin getirdiği ek maliyetlerin yüzde 90’ı ise işsizlik sigortası fonu tarafından karşılanıyor. Kopf, “Kim yarı zamanlı çalışıp maaşının dörtte üçünü almak istemez ki?” diyerek, bu ayrıcalıklı durumun diğer çalışan gruplarıyla kıyaslandığında haksız bir avantaj sağladığını vurguladı.

Bloklu kısmi emeklilik 2029’da sona erecek

Kısmi emeklilik iki farklı model sunuyordu: bloklu ve sürekli. Bloklu model, örneğin toplamda yedi yıl sürebilir ve çalışanın ilk 3,5 yıl tam zamanlı çalışıp kalan 3,5 yılda fiilen emekliye ayrılmasına olanak tanıyordu. Bu modelin, erken emekliliğe benzerliği nedeniyle 2023 yılında turkuaz-yeşil hükümet ve NEOS’un desteğiyle kaldırılması kararlaştırılmıştı. 2029’a kadar kademeli olarak sona erecek.

Mevcut sistemde sadece sürekli model uygulanıyor. Bu modelde çalışanlar, örneğin bir yıl içinde altı ay çalışıp altı ay çalışmayabiliyor ancak tamamen bloklu bir şekilde emekli olmadan önce çalışmayı bırakma imkânı artık tanınmıyor. Kopf, bu modelin de ciddi şekilde kısıtlanması gerektiğini savunuyor.

9,3 milyar euroluk yük

Kısmi emeklilik, kamu bütçesine ağır bir yük getiriyor. 2024 yılı için bu sistemin maliyeti 389,34 milyon euro olarak öngörülüyor. Ocak-Kasım 2024 döneminde ortalama 36.493 kişi kısmi emeklilikten faydalandı. Bunlardan 7.751 kişi bloklu modeli seçmişti. 2024 genelinde kısmi emeklilik için 592 milyon euro harcandı; bunun 88 milyonu blok modeline, 504 milyonu ise sürekli modele ayrıldı.

Sisteme ayrılan bütçe, 2000 yılından bu yana toplamda 9,3 milyar euroya ulaştı. 2019’da 44.115 kişiyle zirve yapan sistem, günümüzde daha az kişinin faydalandığı bir modele dönüşmüş durumda.

Yeni sistem: Kısmi emeklilik yerine “parçalı emeklilik”

Hükümet, kısmi emekliliği “parçalı emeklilik” sistemiyle değiştirmeyi planlıyor. Bu yeni model, çalışanların tamamen emekliye ayrılmadan önce çalışma saatlerini azaltmalarına imkân tanıyacak. Ancak finansmanı işsizlik sigortasından değil, doğrudan emeklilik sigortasından karşılanacak.

Parçalı emekliliğin temel prensibi, çalışanların emeklilik hesaplarının bir kısmının erken kapatılması ve bu süre boyunca yarı zamanlı çalışmaya devam ederek prim ödemeye devam etmeleri üzerine kurulu olacak. Emekli olduklarında, iki hesap birleştirilerek emekli maaşları hesaplanacak. Hükümet, bu yeni sistemle bütçede önemli bir rahatlama sağlamayı hedefliyor. Ancak, parçalı emekliliğin detayları hâlâ netleşmiş değil.| ©DerVirgül