Facebook ve Instagram Filistin’i destekleyen içerikleri ‘sansürlemekle’ suçlanıyor?

Kuruluşundan bu yana şirketin yönetiminde yer alan Meta Gözetim Kurulu üyesi Nighat Dad, Hollanda Televizyon’unda (NOS) yayınlanan Nieuwsuur programında yaptığı açıklamada, Meta’nın “Filistin yanlısı paylaşımlara erişimi azaltmak için gönderilerin görünürlük düzeyini düşürdüğünü” söyledi.

Meta’nın bu konuda net bir politikası bulunmadığını ve yeterince şeffaf olmadığını vurgulayan Dad, “Sonuç olarak kullanıcılar nerede durduklarını bilmiyor” dedi.

Bu konuda daha önce insan hakları kuruluşları ve kullanıcılar tarafından eleştirilen Meta’ya, şirket içinden de tepkiler var.

Meta çalışanları geçen hafta “Filistin yanlısı görüşlere uygulanan sansüre” son verilmesini istedi.

Facebook ve Instagram hakkındaki suçlamalar neler?

Meta’ya bağlı iki sosyal medya platformuna ilişkin “sansür” suçlamaları, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (Human Rights Watch) 2021 ve 2023 tarihli raporlarında dile gerilmişti.

2021 raporunda Facebook’un İsrail ve Filistin’le ilgili insan hakları konulu paylaşımları sansürlediğine ilişkin örneklere yer verilmiş ve Meta’nın “birçok insanı keyfi olarak ve açıklama yapmadan susturduğu, sahada görülen bazı güç dengesizliklerini ve hak ihlallerini çevrim içi ortamda da tekrarladığı” uyarısında bulunulmuştu.

Örgüt, Aralık 2023’te yayımladığı bir başka raporda da, Meta’nın içerik denetleme politikalarındaki tutarsızlık nedeniyle Filistin yanlısı içeriklerin kaldırıldığı ya da sansürlendiğini vurgulamıştı.

Raporda Ekim ve Kasım 2023 tarihleri arasında 60 ülkede Filistinliler ve onların destekçileri tarafından paylaşılan, insan hakları ihlalleri de dahil olmak üzere Instagram ve Facebook’ta yayınlanan 1.050’den fazla içeriğin yayından kaldırıldığı ve diğer şekilde gizlendiği belgelenmişti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, Meta’nın hizmetlerindeki bir “arıza” gerekçesiyle çok sayıda kullanıcının itirazına yanıt vermediğine işaret etti.

Meta’nın, 2021 yılında hızla kaldırılması gereken gönderilere yönelik “tehlikeli kişi ve kuruluşlar listesine” Müslümanlar için kutsal mekanlardan birisi olan “Mescid-i Aksa”yı da eklemesi tartışmalara neden olmuştu.

Meta çalışanlarından birinin, bu terimin Filistin’deki El Aksa Şehitleri Tugayı’na atıfta bulunduğunu düşündüğü için listeye aldığı belirtilmişti.

Facebook ve Instagram 7 Ekim saldırısı sonrası nasıl bir tavır aldı?
İnsan Hakları İzleme Örgütü ve sosyal medya kullanıcılarına göre, Hamas’ın 7 Ekim 2023’te düzenlendiği saldırıların ardından Facebook ve Instagram daha İsrail yanlısı bir tutum izledi.

Örgüt, Instagram’ın 7 Ekim saldırıları sonrası “elhamdülillah” yazan ve Filistin bayrağı emojisi kullanan bazı Filistinli kullanıcıların profil tanıtımlarına “terörist” sözcüğü eklediğini ortaya çıkarmıştı.

Meta, “bu hatanın uygunsuz otomatik çeviriden kaynaklandığını” belirterek özür dilemişti.

Pulitzer ödüllü ABD’li gazeteci Azmat Khan, geçen Ekim ayında Filistin’le ilgili bir paylaşımına Instagram tarafından sansür uygulandığını söyledi.

Khan, eski adı Twitter olan X hesabından yaptığı açıklamada, Gazze’deki savaşla ilgili paylaşımına ulaşımın kısıtlandığını savundu.

ABD’li gazeteci, “Birçok meslektaşım ve gazeteci arkadaşım aynı şeyi bildirdi. Bu, bilgi sağlanması ve güvenilir gazetecilik açısından büyük bir tehdittir” dedi.

Bayern Münih’in Hollandalı oyuncusu Noussair Mazraoui, Galatasaray’lı Hakim Ziyech ve eski AZ oyuncusu Zakaria Aboukhlal gibi isimler de, Filistin yanlısı paylaşımlarına Instagram tarafından ulaşımın engellendiğini dile getirdiler.

Meta, bir süre önce Filistinli foto muhabiri Motaz Azaiza’nın Facebook hesabını kapattı. Şirket, bu kararın gerekçesini açıklamadı. Konunun medyaya yansımasının ardından Azaiza’nın hesabı yeniden açıldı.

Meta çalışanları sansür iddialarını nasıl değerlendiriyor?
Meta çalışanları, geçen hafta şirketin İcra Kurulu Başkanı Marc Zuckerberg’e gönderdikleri mektupta, “Filistin toplumu ve müttefiklerine karşı gösterilen ilgi eksikliğinden dolayı” yaşadıkları “hayal kırıklığı ve şaşkınlığı” dile getirdi.

Meta çalışanları, Filistin yanlısı görüşlere uygulanan sansüre son verilmesini istedi.

Mektupta, Meta’nın, “Facebook ve Instagram’da Filistinlilerin seslerinin bastırıldığına dair yıllardır elde edilen kanıtlara ilişkin kapsamlı bir şekilde harekete geçme konusunda” başarısız olduğu kaydedildi.

Çalışanlar, Meta’nın, İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından 3 yıl önce dile getirdiği iddialar konusunda hala yavaş adımlar attığını belirtti.

Mektupta, ABD’li senatör Elizabeth Warren ve diğer yasa koyucuların içerik politikalarına ilişkin “makul şeffaflık taleplerinin” Meta tarafından göz ardı edildiği savunuldu.

Meta Gözetim Kurulu ne diyor?

Meta’nın “yüksek mahkemesi” olarak bilinen Gözetim Kurulu da, çalışanların, Filistin yanlısı görüşlere sansür uygulandığı yönündeki kaygılarına katılıyor.

Meta Gözetim Kurulu üyesi Nighat Dad, Hollanda Televizyonu’na yaptığı açıklamada, son yıllarda şirketten Arapça konuşan ve çatışmayı anlayan çalışanlara yatırım yapmasını birkaç kez istediklerini vurgulayarak, “Önerilerimizi ciddiye alıp uygulamalılar” dedi.

Dad, Meta’nın “tehlikeli kişi ve kuruluşlar” listesinin de sorunlu olduğuna inanıyor.

Gözetim Kurulu üyesine göre, bu otomatik denetleme sistemi, tarafsız mesajlar ile terörizmi öven mesajlar arasında ayrım yapma konusunda yetersiz kalıyor.

Filistinli gazetecilerin, hesaplarına yönelik kısıtlamalardan korkmadan Hamas hakkında haber yayınlayamadığına işaret eden Nighat Dad, “Savaş bölgesindeki insanlar kötü politikalar nedeniyle sansürleniyor. Bu bir sorun” diye konuştu.

Meta, sansür iddialara ne yanıt veriyor?
Meta, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün, Fillstin’deki gelişmelere ilişkin sansür uygulandığına ilişkin raporuna, 14 sayfalık bir yanıt verdi.

Şirket, 2022 ve 2023 yıllarında yayınladığı raporlarda, insan hakları örgütünün raporunda dile getirilen iddialara ilişkin alınan önlemleri sıraladı.

Şirket raporlarında, bu konuda atılan adımlara yer verilerek, denetleme politikasının “platformları güvende tutarken herkese söz hakkı vermek üzere tasarlandığı” vurgulandı.

Meta CEO’su Mark Zuckerburg daha önce yaptığı açıklamada sansür iddialarını reddetmişti.

Zuckerberg, şirketin sansür uygulamadığını, sadece bazı içeriklerin küçük tutulduğunu söylemişti.

Meta sözcüsü Andy Stone da, zaman zaman teknik hata nedeniyle bazı içeriklere küresel çapta ulaşamadığını savunarak, bunun içeriğin konusuyla ilgisi bulunmadığını bildirmişti.

Meta, Gözetim Kurulu üyesi Nighat Dad’ın eleştirileri ile ilgili olarak açıklama yapmadı.

Meta Gözetim Kurulu nedir?
Meta tarafından 2020 yılında oluşturulan Gözetim Kurulu, şirket tarafından bir vakıf aracılığıyla dolaylı olarak finanse ediliyor.

Bağımsız uzmanlardan oluşan kurul, sosyal medya platformlarının içerik politikalarına ilişkin önerilerde bulunuyor.

Daha çok eleştirel tavsiyelerde bulunan kurul, Meta’yı gönderilerin ve hesapların kaldırılması gibi denetleme kararlarını geri almaya zorlayabiliyor.| BBC