Blockchain 21. yy. başlarına tesadüf eseri düşmüş bir 22. yy. teknolojisidir

Bu yazımda blockchain teknolojisinin sosyolojik etkilerini, bireyler ve toplumlar arasındaki etkileşimleri nasıl dönüştürebileceğini sizler ile paylaşmak istedim. Blockchain’in merkeziyetsiz yapısı, klasik ticari etkileşimlerde yaşanana güven kavramını yeniden şekillendirirken, ekonomik ve sosyal katılımı artırma potansiyelin de sahip.

Ayrıca, demokratik süreçleri güçlendirme, bireysel özgürlükleri artırma ve yeni toplumsal yapılar oluşturma konusunda önemli katkılar da sunmakta. Bu bağlamda, blockchain’in etik ve sürdürülebilir kullanımı için gerekli stratejiler her coğrafyada bir çok platformda tartışılmakta.

Dijitalleşmenin hız kazandığı 21. yüzyılda, blockchain teknolojisi ekonomik, politik ve toplumsal yapıları köklü bir şekilde etkileme potansiyeline sahip yenilikçi bir paradigma olarak ortaya çıkıyor. Başlangıçta finans sektörüne yönelik bir yenilik olarak görülen blockchain, zamanla merkeziyetsiz yapısıyla güven, katılım ve demokrasi gibi kavramları yeniden şekillendirmekte. Blockchain’in sosyolojik boyutları ve toplumsal dinamikler üzerindeki etkileri ele alacak olursak;

Blockchain sosyolojisi, merkeziyetsizlik ilkesine dayalı olarak bireylerin ve toplumların etkileşimlerini inceleyen disiplinlerarası bir çalışma alanı. Bu alan, teknolojinin yalnızca ekonomik bir araç olmadığını, aynı zamanda sosyal organizasyonları, toplumsal güveni ve güç dağılımını nasıl değiştirdiğini analiz etmekte. Blockchain’in şeffaflık, güvenilirlik ve değiştirilemezlik gibi temel özellikleri, geleneksel toplumsal yapıların yeniden değerlendirilmesini gerektirmekte.

Blockchain teknolojisi, bireyler ve toplumlar arasındaki ilişkileri dönüştüren çeşitli mekanizmalar sunmakta. Geleneksel toplumlarda güven, merkezi otoritelere ve kurumlara dayalıdır. Blockchain ise güveni, merkeziyetsiz bir şekilde matematiksel doğrulama ve kriptografik protokoller aracılığıyla sağlamaktadır. Bu durum, bireylerin birbirleriyle aracısız ve doğrudan etkileşimde bulunmasına olanak tanımakta.

Dünya genelinde milyonlarca insanın geleneksel finansal sistemlere erişimi bulunmamakta. Blockchain tabanlı çözümler, bankacılık sistemine erişimi olmayan bireylerin finansal sisteme katılımını sağlayarak ekonomik eşitsizlikleri azaltabilir.

Demokratikleşme ve merkeziyetsiz yönetim modelleri

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO), geleneksel hiyerarşik yönetim modellerine alternatif olarak ortaya çıktı. Blockchain tabanlı oylama sistemleri, seçim süreçlerini daha şeffaf ve güvenilir hale getirebilir (Bknz: Estonya 2017 genel seçimleri).

Yeni kültürel ve sosyal yapılar

NFT ve Web3 toplulukları gibi yeni dijital oluşumlar, bireylerin sanal dünyalarda yeni kimlikler oluşturmasına ve farklı sosyal yapılar içinde etkileşimde bulunmasına olanak tanımakta.

Blockchain teknolojisinin toplumsal fayda sağlayacak şekilde geliştirilmesi ve kullanılması için çeşitli stratejiler uygulanmalı.Eğitim, yasal ve etik çerçeve, güven ve gizlilik, gerçek yaşamda ki sorunlara dair çözümler üretme başlıkları ile açıklayabiliriz:

• Bireylerin ve kurumların blockchain teknolojisini anlaması için eğitim programları düzenlenmeli.
• Blockchain’in kötüye kullanımını önlemek için hukuki düzenlemeler geliştirilmeli.
• Merkeziyetsiz organizasyonların yönetim süreçleri, demokratik ve katılımcı bir yapıya sahip olmalı.
• Kullanıcıların kişisel verilerini koruyacak önlemler alınmalı.
• Blockchain yalnızca spekülatif amaçlarla değil, sağlık, eğitim, lojistik ve kamu yönetimi gibi alanlarda da verimli bir şekilde kullanılmalıdır.

Aslında blockchain’in ortaya çıkmasının birçok nedeni var. Yani birçok soruna güvene dayalı çözümler üretiyor. Ancak 3 Ocak 2009 önce neler yaşandı ve hangi ihtiyaca cevap olarak karşımıza çıktı sorusunun cevabını arıyorsanız 2021’de okuyucu ile buluşan şahsımın kaleme aldığı ‘Adnan Ateş, GENESIS’ adlı romanıma bakmanızı tavsiye ediyorum. Roman’da bir topluluğun yaşadığı sorunlar ve bu sorunlara çözüm bulan bir grup insan arası etkileşimi anlatıyorum. Kitap şu soruya cevap arıyor: “İnsanlar neler yaşadılar ve hangi ihtiyaçlarına cevap ararlarken blockchain ve bitcoini keşfedip bizlerle paylaştılar?”

Blockchain teknolojisi, toplumsal yapılar üzerinde derin etkiler yaratan bir dönüşüm aracıdır. Merkeziyetsiz yapısı, bireylerin ekonomik ve sosyal katılımını artırırken, demokratikleşme ve güven mekanizmalarını yeniden inşa edebilir. Ancak bu dönüşümün sürdürülebilir ve etik bir çerçevede gerçekleşmesi için eğitim, regülasyon ve şeffaf yönetişim mekanizmalarının hayata geçirilmesi gerekmekte. Blockchain’in doğru yönlendirilmesi, geleceğin toplumlarını daha adil, şeffaf ve katılımcı hale getirebilir.

Warren Buffet’in dediği gibi: “Blockchain 21 yy başlarına tesadüf eseri düşmüş bir 22. yy teknolojisidir.”