Hayatınızı Değiştirecek Bir Felsefe | Stoizm

Stoizmin Doğuşu

Stoizm felesefesi,Kıbrıslı Zenon’la çıkar tarih sahnesine.

Rivayet odur ki, MÖ 300 yıllarında Zenon zengin bir tüccarken, Atina’da geçirdiği bir gemi kazasında her şeyini kaybeder. Acısı büyüktür ve yaşadığı bu olaya anlam vermeye çalıştığı dönemde kendince bir arayışa koyulur,kütüphaneye gider ve Socrates’in kitaplarıyla tanışır.

Yaşadığı kötü deneyim ve aldığı felsefe eğitimini harmanlayarak içinde olduğu ruhsal çöküntüden çıkmayı başarır.

Anlar ki bu kaza kendi kontrolünde olan bir şey değildir. Ancak bu kazaya yüklediği anlam ya da üzüntü onun elinde olan bir duygudur. İşte bu farkındalık seviyesi onu daha önce hiç olmadığı kadar özgürleştirir ve bu konuda dersler vermeye başlar. Öğrenci sayısı günden güne artar ve düşünceleri hızla yayılır.

Stoacılık, adını Zenon’un derslerini verdiği stoa isimli direkli galeriden alır.

Bu görüşe göre bizleri etkileyen olayları kontrol edemesek de, olaylara yaklaşımımız üzerinde kontrolümüz vardır. Stoacılar, ideal bir toplum hayal etmektense, dünyayı olduğu gibi ele alırlar ancak bu pasif bir yaşam sürdükleri anlamı da gelmez.

Stoacılar dört önemli erdem aracılığıyla öz-gelişim amacı güderler

Pratik Bilgelik: Karmaşık durumları mantıklı, bilinçli ve sakin bir yolla idare etme yeteneği.

Aşırıya Kaçmama: Yaşamın tüm alanlarında öz-hakimiyet ve ılımlığı uygulamak.

Adalet: İnsanlar yanlış bir şey yapsalar bile onlara insaflı davranmak.

Cesaret: Yalnızca olağan dışı durumlarda değil, günlük görevlerde de netlik ve dürüstlükle göğüs germek.

Stoacılığı tanımladıktan sonra birkaç ünlü stoacıdan alıntılar paylaşarak konunun daha iyi anlaşılması sağlayalım

‘ Bazen yaşamak bile cesaret sergilemektir’ — Seneca — Izdırap yaşamdaki olaylardan değil, onları değerlendirme biçimimizden ortaya çıkar. — Epictetos —

‘Hayalimizde gerçekte olduğundan daha fazla acı çekeriz.’ — Seneca —

Aslında buna bir tür kişisel gelişim felsefesi de diyebiliriz. Dış dünyayı ve kendimizi tanıyarak neyi değiştirip neyi değiştiremeyeceğimiz ayırdına vararak mutluluğa ulaşmaktır asıl amaç.

Akılcı bir yaklaşımdır aynı zamanda stoacılık, gelecekte daha iyisi için anlık zevklerini feda edenlerin kulübüdür.

Stoizmin Yükselişi

‘Hükümdarlar filozof, filozoflar hükümdar olsaydı, kentlerin yüzü ışırdı.’ diyordu Platon.

İsmi Marcus Aurelius olan Platonun devlet ideasını gerçekleştiren tarihin ilk filozof-imparatoru, bilgeliğini kitaplara damıtarak sadece Romalılara bir imparatorluk bırakmakla kalmadı, insanlığa da bir hazine hediye etmiş oldu.

Bu kitap uzun dönem başucu kaynağı olarak anılırken şimdilerde ise tekrar yükselişe geçerek dünyanın en büyük şirketlerinin yöneticileri tarafından hayatlarına uygulanmaya başlandı.

Marcus Aurelius 19 yıllık imparatorluğunun büyük bölümünü savaşlarda geçirmiş Roma’nın kötü gidişatını durdurmak için elinden geleni yapmaya çalışmış bir filozof.

Tüm bu hengamenin yaşandığı dönemde kendini zihinsel olarak güçlendirmeye çalışmış, çok okumuş, tecrübelerini yazmış, bol bol sorgulamış ve cevaplar aramıştır.

Bulduğu cevapları ise Kendime düşünceler isimli kitabına aktararak kendinden sonra gelecek olan kuşaklara, bir imparatorluktan daha değerli olan bilgi ve tecrübe hazinesini bırakmıştır.

Kitabı okuduğunuz zaman Marcus Aerelius’us çok farklı bir felsefi görüşe sahip olduğunu fark edeceksiniz.

İşte bu sözlerle açığa çıkan bir felsefeden söz ediyoruz. Kontrol edilebilenler ve kontrol edilemeyenler arasındaki farka göre hayata karşı tavır takınmak ve en önemlisi de bu ikisi arasında hangisin kontrol edilip edilemediğini bilebilecek kadar da bilge olmaktır mesele.

Gladyatör filminde de göz doldurur Aurelius’a ayrılmış sahneler. Filmi izleyene kadar ondan habersiz olanlara ışığını damlatır bilgeliğiyle.

Çünkü Aurelius, oğlu kendiyle ilgili eksikliklerinden bahsettikten sonra ‘Senin oğul olarak hataların, benim baba olarak başarısızlığımdır.’

Diyebilecek kadar alçak gönüllü ve bu hatanın aslında kendi kontrolünde olan bir kusur olduğunun ayırtına varabilecek kadar da bilgedir.

Aurelius’un hayatının merkezine yerleştirdiği bu felsefe ise Stoizm’den başkası değildi elbet…/Taner Şanlıoğlu