Yalan Haber Nasıl Tespit Edilir?

Günümüzde bilgi teknolojileri ile bilginin üretilmesi, toplanması, saklanması, yayılması (iletilmesi) ve kullanılması geçmişe kıyasla çok daha kolay bir hale geldi.

Bununla birlikte, istenilen herhangi bir bilgiye ve habere kolaylıkla ulaşabiliyor olmak, bilginin çarpıtılmasını ve yanıltıcılığını da aynı oranda hızlı ve kolay bir hale getirdi.

Bilginin sarsılmaz gücü önemini hiçbir devirde kaybetmediği gibi, günümüzde savaşlar dahi, bilgi ve bilgi teknolojileri ile “bilgi savaşları” üzerinden yürütülmektedir.

Bu nedenle “doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmak ve bu bilgiyi “bilgi kirliliği” içinden seçip çıkarmanın önemi büyük oranda artmıştır.

Dezenformasyon kısaca, bilginin kasıtlı olarak çarpıtılması anlamına gelir. Daha geniş anlamda ise eksik, yanlış, inandırıcı olmaktan uzak bilgilerin, belli bir kitleyi gerçekler hakkında yanıltmak, kitleleri kandırmak amacıyla yayılmasıdır.

Sorgulayıcı ve eleştirel bir bakış açısına sahip olan toplumlar önlerine sürülen bilgilere ve haberlere inanmadan, yönlenmeden ve paylaşmadan önce tahkik etmenin, analiz ve kritik etmenin önemini kavramış toplumlardır.

Kasıtlı olarak bilginin çarpıtılmasında güdülen amaçlar; bireyleri ve toplumları çıkarlar doğrultusunda yönlendirmek, tahrik ve propaganda, kamu düzenini bozmak, itibar kaybına uğratmak, zarar vermek, algı operasyonları, toplum mühendisliği ve reklam (para kazanma) olarak değişmektedir.

Dezenformasyon, bilgi üzerinde bazı değişiklikler yapılarak çeşitli yollarla gerçekleştirilir.

Yalan bilgi-haber üretilmesi, bilginin yalan olan başka bilgilerle harmanlanması, gerçeğin eksik aktarılması ve fazladan çarpıtılmış bilgilerin eklenmesi vb. yollar bunlardan bazılarıdır.

Günümüzde internet ortamında yaygın ve hızlı bir şekilde yapılan dezenformasyon ve manipülasyon; sosyal medyada sahte hesaplar yoluyla yapıldığı gibi yalan haber üreten web siteleri, sahte belgeler, el yazısı, fotomontaj, dedikodu ve videolar yoluyla da yapılmaktadır./ guvenliweb.org.tr