UEFA’dan dünyaya İstanbul’dan cinsiyet eşitliği mesajı

İstanbul, 14 Ağustos Çarşamba günü UEFA Süper Kupa Finali’ne ev sahipliği yapacak. Geride kalan sezonun UEFA Şampiyonlar Ligi şampiyonu Liverpool ile UEFA Avrupa Ligi Şampiyonu Chelsea’nin karşılaşacağı maç, Beşiktaş futbol takımının maçlarını oynadığı Vodafone Park Stadı’nda gerçekleşecek.

Daha önce 2005 yılında Şampiyonlar Ligi Finali’ne, 2009 yılında da UEFA Kupası Finali’ne ev sahipliği yapan İstanbul, UEFA Süper Kupa Finali için ilk defa kapılarını açıyor. Finalin ilk defa İstanbul’da oynanacak olmasının yanı sıra, müsabaka için kadın hakemlerin görevlendirilmiş olması da maçın futbol tarihinde şimdiden kendine bambaşka bir yer edinmesine neden oldu.

UEFA 2 Ağustos günü yaptığı açıklamada, İstanbul’daki finalde orta hakemin Fransız Stephanie Frappart’ın olacağını kamuoyuna duyurdu. 35 yaşındaki Frappart’ın yardımcılıklarını da Fransız Manuela Nicolosi ve İrlandalı Michelle O’Neal’in yapacağı belirtildi. 4. hakem ise Cüneyt Çakır olacak. Frappart’ın orta hakem olarak maça çıkamaması durumunda ise UEFA yedek orta hakem olarak Alman Bibiana Steinhaus’u belirledi.

UEFA Başkanı Aleksandr Ceferin, yaptığı açıklamada her fırsatta kadınlar futbolundaki potansiyelin limitsiz olduğunu dile getirdiğini ve final maçı için yapılan hakem seçimlerinden çok memnun olduğunu ifade etti.

UEFA Hakem Komitesi Başkanı Roberto Rosetti ise Frappart’ın Kadınlar Dünya Kupası’nda yönettiği final maçıyla kendisinin UEFA Süper Kupa Finali’ni de yönetebilecek yetenekte olduğunu kanıtladığını söyledi. Frappart, Fransa Futbol Federasyonu tarafından Fransa Erkekler 2. Ligi’nde 2018’den bu yana görev almaktaydı. 2019’da ise Erkekler 1. Ligi’nde Amiens-Strasbourg maçında sahaya orta hakem olarak çıkmıştı.

UEFA’nın dünyaya mesajı

UEFA’nın böylesine büyük bir finale yaptığı kadın hakem atamalarını DW Türkçe’ye değerlendiren Türkiye’nin ilk FIFA Kokartlı kadın hakemi akademisyen Doç. Dr. Lale Orta, Fransız Frappart’ın başarılı bir yönetim sergilemesi halinde yalnızca Avrupa’da değil, tüm dünyada bir kırılma yaratacağını düşünüyor.

İstanbul Okan Üniversitesi Spor Yöneticiliği Bölüm Başkanı Orta, UEFA’nın ilk defa büyük bir organizasyonun finaline bir kadın hakem ataması yaparak, kadın erkek temelli eşitlik anlamında tüm dünyaya çok önemli bir mesaj verdiğini belirtiyor: “Bence en önemlisi UEFA Hakem Kurulu’nun cesareti ve kadın hakeme eşitlikçi bakış açısı oldu.

Böylelikle UEFA’da bir devrim yarattı ve tüm dünyaya bir gönderdiği mesajla kadın hakemlere gereken değerin verilmesini istedi.”

Doç. Dr. Orta, bu kararla birlikte UEFA ve FIFA’nın cinsiyet eşitliği konusunda daha radikal kararlar alarak ülke federasyon yönetimlerinde de liyakat sahibi kadınlar için ülkelerin futbol organizasyonlarında kota zorunluluğu getireceği bir uygulamaya başlaması gerektiği düşüncesinde. Türkiye, şu anda UEFA ülkeleri arasında Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu’nda kadın delege bulunmayan az sayıda ülkeden biri.

Türkiye’ye verilmesi tesadüf değil

Orta, UEFA’nın kadın hakemlikte Türkiye’nin öncü ülkelerden biri olduğunu gayet iyi bildiği için böylesine tarihi bir maçın Türkiye’ye denk gelmesini tesadüf olarak yorumlamıyor. Türkiye’de 1990’da Galatasaray-Sarıyer maçında yardımcı hakem, 1999 yılında da Sakarya-Ankaragücü maçında da hakem olarak görevlendirildiğini hatırlatan Orta, “Türkiye’de futbolu yönetenler açtığım kapıyı kapatmasalardı çarşamba günkü Süper Kupa Finali’ni yönetecek kişi bir Türk kadın hakemimiz de olabilirdi” dedi.

Hakemliğin cinsiyeti yok

Eurosport Televizyonu Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Bağış Erten, atamayı futbolda cinsiyetçiliğe dair meselesi olanlar için çok olumlu bir gelişme olarak gördüğünü belirtiyor. Futbolda cinsiyetçi klişelerin en sevdiği şeylerden bir tanesi olarak kadın futbolu ile erkek futbolunun arasındaki farkın varlığını kapanmayacak bir ara olarak görenlere, UEFA’nın bu atamayla çok iyi bir cevap verdiğini ifade eden Erten, “Hakemlik sadece daha iyi dikkat, daha iyi öngörü ve daha iyi karar verme yetisi gerektiren bir iş.

Bunun da cinsiyeti yok. Hakim kadın olabiliyorsa hakem de kadın olabilir.” diyor.

“Avrupa’da birçok stadyum görmüş biri olarak en cinsiyetçi statlar belki de Türkiye’de. UEFA’nın bu bilinçle İstanbul’daki maça kadın bir hakem ataması yaptığına dair bir şey söyleyemem ama denk gelmesinin güzel de bir anlamı var.

Çelişkiler keskinleştikçe sorunlar daha sert bir şekilde çözülür.”yorumunu yapan Erten, maçın hakem tercihinin Türkiye’ye güzel bir tartışma ortamı ve bir gündem yaratacağını düşünüyor, ancak Türkiye’de spor ortamındaki cinsiyetçiliğin bir hakemin atanmasıyla düzelecek bir şey olmadığını da ekliyor.

UEFA’nın kararı bir devrim

Almanya’da Almanca yayın yapan Türkiye kökenli Socrates Almanya Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmeni Banu Yelkovan UEFA’nın kararını bir devrim olarak nitelerken, atamanın “UEFA’nın kadın futboluna her platformda destek vereceğinin en büyük, en özel göstergelerinden biri” olduğunu vurguluyor.

Son dönemde kadın sporcuların eşitlik taleplerinin de UEFA’nın kararında etkisi olabileceğine değinen Yelkovan, “Bence önümüzdeki yıllarda kadın sporunun yükselişine hep birlikte tanık olacağız. Tüm başarısına rağmen hâlâ sporcu sayıları, yaşanacak başarılar ve sponsorlar açısından çok bâkir bir alan. Bu alana yatırım yapan kazanacak.” görüşünde.

“Bir şey çatladığında eninde sonunda kırılır”

Maçın tarihi öneminden dolayı her konuşulduğunda İstanbul’un da hatırlanacak olmasının harika bir fırsat olduğunu da ifade eden Yelkovan,Türkiye’deki cinsiyetçiliğin ve futbol ortamındaki algıların kırılması için bir maçtan ve bir kadın hakemden çok daha fazlasına ihtiyaç olduğunu ifade ediyor.

Bir kırılma olacaksa bunun futbolseverlerin bakışında, kadın futboluna olan yatırımlarda ve Stephanie Frappart’ı örnek alacak kız çocukları arasında yaşanmasını umut ettiğini belirtirken, final maçının Türkiye’deki algılarda bir çatlak yaratabileceğini dile getiriyor ve “Bir şey çatladığında da eninde sonunda kırılır” diyor.

Kadın hakemlerin geleceği Stephanie’nin elinde

Video Asistan Hakem uygulamasının da hakemlerin spesifik hata yapma olasılığını ortadan kaldırmasıyla yöneticilerin daha cesaretli karar vermelerinde etkili olduğunu düşündüğünü kaydeden Lale Orta’nın Stephanie Frappart’ın bu maçın altından kalkabileceğine olan inancı tam.

Frappart’ın bu maçta başarılı bir yönetim sergilemesiyle yalnızca Avrupa’da değil, tüm dünyada bir kırılma yaşanacağına inanıyor: “Stephanie bu maçın altından kalkmak zorundadır. Tüm dünya kadınlarının gözü bu maçın üzerinde olacak ve Stephanie kadın hakemlerin geleceğinin en önemli belirleyicileri arasında yer alacaktır.”

Volkan Ağır / DW Türkçe