O gece, Viyana Türk Yahudi Sinagogu’da yok edilmişti

Deniz Hüyük | Adem Hüyük 

9 Kasım 1938 gecesi, Almanya ve Avusturya’da Yahudilere karşı bir şiddet hareketi başladı.

Mağaza vitrinlerinin kırılan ve sokaklara yayılan camlarından dolayı bu yağma hareketine “Kristallnacht” yani “Kristal Gece” adı verildi.

1938 Almanya’sında, Yahudi karşıtı bir dizi ekonomik karar alındı, birçok işte çalışmaları yasaklandı, Yahudi olduklarını belgeleyen kimlik kartı taşımları zorunlu hale getirildi.

Aynı yıl 17 bin Polonya Yahudisi sınır dışı edildi.

Polonya bunları kabul etmedi ve sonunda sınır dışı edilen Yahudiler Almanya – Polonya sınırındaki kamplara dolduruldu.

Sınır dışı edilen Yahudilerden birinin Fransa’da okuyan oğlu Herschel Grynszpen Almanya’nın Paris’teki büyük elçisi Ernst von Rath’a bir suikast düzenledi ve öldürdü.

Goebbels, bu olayı fırsat bilerek Nazi örgütüne Yahudilere saldırı emri verdi. İşin ironik olan yanı, öldürülen Rath’ın Nazi karşıtı olmasıydı.

Viyana 

9 Kasım 1938 gecesi, Naziler tarafından Viyana’da Yahudilere ait iş yerlerinin camları kırıldı, dükkanlar yağmalandı, sinagoglar ateşe verildi. Onlarca Yahudi öldürüldü.

O gece kentin her yerinden kırılan cam sesleri duyuluyordu. Bu yüzden o kanlı gecenin adı tarihe “Kristallnacht” yani Kırık Camlar Gecesi olarak geçti.

Viyana’daki “Kristal Gece” yıkımı sırasında yok edilen sinagoglar arasında bulunan “Türk İbadethanesi”nin yapımına 16 Kasım 1885 günü başlandı.

“Majesteleri Franz-Jozef Avusturya İmparatoru ve Majesteleri Sultan Abdülhamid II Osmanlı İmparatoru iken, Sadullah Paşa Osmanlı İmparatorluğu Viyana Büyükelçisi, Marcos Russo da Türk Yahudi Cemaatı Başkanı bulunurken … Sefarad Yahudilerinin dini gereksinmelerini karşılamak üzere bu binanın inşaatına başlanmıştır.”

Günümüzde Viyana

Pazartesi günü, şimdilerde Viyana Belediyesine ait sosyal konut olan 2. Viyana Zirkusgasse No. 22 adresindeki binanın iç bahçesinde 9-10 Kasım katliamında hayatını kaybeden Yahudiler anıldı.  
 

Viyana Belediyesi ve Viyana Eyalet Milletvekili Aslıhan Bozatemur (SPÖ) öncülüğünde organize edilen anma törenine, Türkiye’den Türk-Yahudi Toplumu Başkan Yard. Deniz Saporta ve Haham Rav Naftali Haleva katıldı. 

Öte yandan, Viyana Belediye Başkanı Michael Ludwig (SPÖ), Viyana Eyalet Milletvekili Peter Florianschütz (SPÖ), Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Ozan Ceyhun ve Türkiye’nin Viyana Başkonsolosu Asip Kaya, Viyana Yahudi toplumu Başkanı Oskar Deutsch ve basın mensupları törende hazır bulundu. 

Davetlilerin birer konuşma yaptığı törende ortak mesaj, ayrımcılık ve ırkçılığa karşı birlikte durmak ve geçmişte yaşananlardan ders çıkartmak oldu. |DerVirgül 

© Foto: DerVirgül